САД вршат притисок врз Украина наскоро да постигне договор. Иако планот вклучува предлози што Украина постојано ги отфрла, претседателот Володимир Зеленски не ја исклучи можноста за дискусија за него.
Висок функционер на Белата куќа призна дека планот „не е лесен“ за Украина, но истакна дека САД веруваат дека војната мора да заврши и дека Украина би можела да изгуби уште повеќе територија ако не го стори тоа.
Покрај територијалните отстапки на Украина, во документот се наведува дека ако Русија продолжи понатаму, ќе следи „решителен координиран воен одговор“. Не е наведено каква улога би играле САД во тој одговор.
Планот има и економски елементи: дел од замрзнатите руски средства би се користеле за обнова на Украина, санкциите против Русија би биле укинати, САД и Русија долгорочно би соработувале во области како што се вештачката интелигенција и истражувањето на минерали, а Русија би се вратила во Г8.
На сите страни би им била дадена амнестија за дејствијата за време на војната, што значи дека руските функционери и војници не би можеле да бидат гонети за воени злосторства. Планот исто така предвидува Украина да одржи избори во рок од 100 дена од договорот. Зеленски во септември изјави дека сака избори по воспоставувањето на прекин на огнот.
Детален список од 28 точки
- Суверенитетот на Украина би бил потврден.
- Сеопфатен пакт за ненапаѓање би бил склучен меѓу Русија, Украина и Европа. Сите двосмислености од изминатите 30 години би се сметале за решени.
- Се очекува Русија да не ги напаѓа соседните земји, а НАТО нема дополнително да се шири.
- Ќе се води дијалог меѓу Русија и НАТО, со посредство на САД, со цел да се решат безбедносните прашања и да се создадат услови за деескалација и идна економска соработка.
- Украина ќе добие сигурни безбедносни гаранции. Американски функционер истакна дека ова би била експлицитна безбедносна гаранција на САД за Украина, за прв пат официјално.
- Вооружените сили на Украина ќе бидат ограничени на 600.000 припадници. Украинската војска сега има 800.000–850.000 припадници, а пред војната имаше околу 250.000.
- Украина ќе внесе во уставот дека никогаш нема да се приклучи на НАТО, а НАТО ќе додаде во своите статути дека Украина нема да биде примена во иднина.
- НАТО се обврзува да не распоредува трупи во Украина.
- Европските борбени авиони ќе бидат стационирани во Полска.
- Безбедносната гаранција на САД вклучува:
- САД добиваат надомест за гаранцијата;
- доколку Украина ја нападне Русија, гаранцијата се укинува;
- доколку Русија ја нападне Украина, се воспоставува решителен воен одговор, се враќаат сите глобални санкции и се прекинуваат сите придобивки од договорот;
- доколку Украина лансира ракета кон Москва или Санкт Петербург без причина, гаранцијата престанува да важи.
- Украина ќе има право на членство во ЕУ и ќе добие краткорочен привилегиран пристап до европскиот пазар.
- Глобалниот пакет за реконструкција на Украина вклучува:
- фонд за развој на Украина (технологија, центри за податоци, вештачка интелигенција);
- реконструкција и модернизација на инфраструктурата на гасоводот;
- реконструкција на областите погодени од војната;
- развој на инфраструктурата;
- експлоатација на минерали и природни ресурси;
- специјален финансиски пакет од Светската банка.
- Русија ќе биде реинтегрирана во глобалната економија:
- постепено укинување на санкциите;
- долгорочни договори меѓу САД и Русија за енергија, инфраструктура, вештачка интелигенција, Арктикот итн.;
- Русија се враќа во Г8.
- Замрзнатите средства ќе се користат на следниов начин:
- 100 милијарди долари од руските замрзнати средства ќе бидат инвестирани во реконструкцијата на Украина;
- САД добиваат 50% од профитот;
- Европа додава 100 милијарди долари;
- остатокот од замрзнатите средства оди во заеднички американско-руски инвестициски фонд.
- Ќе се формира заедничка американско-руска безбедносна работна група.
- Русија законски ќе ја потврди политиката на неагресија кон Европа и Украина.
- САД и Русија ќе го продолжат важењето на договорот за контрола на нуклеарното оружје.
- Украина се обврзува да остане ненуклеарна држава.
- Нуклеарната централа Запорожје ќе биде пуштена во употреба под надзор на МААЕ, а енергијата ќе се дели 50:50.
- Двете држави ќе спроведуваат програми за поттикнување на толеранција и заштита на малцинствата.
- Украина ќе ги усвои правилата на ЕУ за верска толеранција и јазик;
- двете земји ќе ги укинат дискриминаторските мерки;
- „нацистичката идеологија“ ќе биде забранета.
- Територии:
- Крим, Луганск и Донецк ќе бидат признати како де факто руски, вклучително и од САД;
- во Херсон и Запорожје се „замрзнува“ сегашната линија;
- Русија ќе се повлече од другите договорени области;
- украинските сили ќе се повлечат од делот од регионот Донецк што го контролираат; таа област станува демилитаризирана тампон зона, меѓународно призната како територија на Руската Федерација;
- Руските сили не смеат да влезат во тампон зоната.
- Русија и Украина се обврзуваат да не ги менуваат новите територијални аранжмани со сила.
- Русија нема да ја спречува украинската трговија на Днепар; ќе се постигне договор за извоз на жито преку Црното Море.
- Ќе се формира хуманитарен комитет:
- размена на сите затвореници и тела („сите за сите“);
- враќање на сите цивили и деца;
- програми за повторно обединување на семејствата;
- мерки за ублажување на страдањата на жртвите.
- Украина ќе одржи избори во рок од 100 дена.
- На сите страни ќе им биде дадена целосна амнестија за воените дејствија.
- Договорот ќе биде правно обврзувачки, а неговото спроведување ќе го надгледува Мировен совет предводен од претседателот Трамп.
- Прекинот на огнот ќе стапи на сила веднаш откако двете страни ќе се повлечат на договорените точки.
Планот го состави претставникот на Трамп Стив Виткоф со придонес од американскиот државен секретар Марко Рубио и зетот на Трамп Џаред Кушнер.
Виткоф се консултираше и со рускиот претставник Кирил Дмитриев. Дмитриев за Аксиос изјави дека е оптимист бидејќи, за разлика од претходните обиди, „чувствува дека овој пат руската позиција навистина се слуша“. Претседателот Владимир Путин сè уште јавно не го одобрил планот.
По средбата со Дмитриев, Виткоф и Кушнер разговараа за планот и со украинскиот советник за национална безбедност, Рустем Умеров. Американскиот секретар на армијата Ден Дрискол вчера му предаде писмен план на Зеленски.
По состанокот, Зеленски рече дека е подготвен да разговара за тоа со Трамп и неговиот тим. Зеленски го опиша планот како „американска визија“, но не и како конечен предлог. Тој рече дека Украина јасно ги истакнала своите црвени линии и ќе ги даде своите забелешки за предлогот „навистина да има смисла“.
Американски функционер изјави за Аксиос дека администрацијата на Трамп го гледа планот како „жив документ“ што може да се менува во зависност од дискусиите. Според истиот извор, Украина позитивно одговорила на многу точки за време на преговорите и била во можност да вклучи некои од своите позиции.
Трамп лично го одобрил планот. „Вложуваме сериозни напори да најдеме решение што ќе ја заврши војната во Украина, исто како што ја завршивме војната во Газа. Веруваме дека овој план не е лесен, но е добар за Украина“, рече висок функционер на Белата куќа.
