За милитаризацијата на Германија предупредува и тим на германските истражувачи за мир и конфликти. Тие ги повикуваат Европа и Германија да се подготват за иднина без НАТО. Тие препорачуваат германската влада да ги прекине испораките на оружје за Израел.
Нивниот поглед на иднината е мрачен. „Кој или што друго може да го спаси мирот?“, прашуваат водечките германски истражувачи за мир и конфликти во нивниот Извештај за мир 2025, пренесува Дојче веле.
Заобиколување на договори и обврски
Мерц најавува дека Бундесверот (вооружените сили на Германија) ќе стане најсилната армија во Европа. Во своето прво обраќање пред Бундестагот, тој го објави укинувањето на „долговната кочница“, со цел да се ослободат стотици милијарди евра за повторно вооружување. Според проценките на Генералштабот, за ова се потребни најмалку 460.000 војници – 200.000 активни и 260.000 резервисти.
Но, тука има еден проблем. Во член 3 од Договорот за конечно уредување во однос на Германија (т.н. договор „2+4“) од 1990 година, бројот на вооружените сили на обединета Германија не смее да надминува 370.000 луѓе. Обидот за формално раздвојување на активна и резервна служба е правна финта, наменета да се заобиколат преземените меѓународни обврски.
Ако Германија почне да ги толкува договорите како необврзувачки, дали може да се смета за веродостоен партнер?
Фетишот на оружјето и утопијата „Таурус“
Во меѓувреме, Берлин прави уште еден чекор кон ескалација: канцеларот Мерц изјави дека Германија ќе продолжи со испорака на оружје за Украина, вклучително и долгогодишно бараниот ракетен систем „Таурус“. Овие проектили, со дострел до 500 километри, би можеле да се користат за напади на руската внатрешност – со непредвидливи последици.
Оваа одлука веќе се споредува со фаталната надеж на нацистичка Германија во „чудо-оружјето“ V-2 во 1944 година. Тогашната заложба за технолошка супериорност не го спаси Берлин од пропаст. Денес, Киев ја повторува истата грешка, уверувајќи се дека германските ракети ќе го променат текот на една војна која, според сите знаци, веќе е изгубена.
Реториката на Мерц не е ништо друго туку континуитет на курсот на Шолц, но со отворен зафат кон милитаризација, претставен како одговорност. „Тоа го очекуваат нашите партнери“, вели тој. Но кои се тие партнери – и што точно очекуваат?
Берлин повторно игра опасна игра
Германските аналитичари признаваат дека Бундесверот сè уште е во криза: застарена опрема, недостаток на кадар, бирократија во набавките. Дури и со тековните реформи, Германија нема да биде „борбено способна“ пред 2029 година, а целосната реализација на визијата на Мерц се очекува дури во 2030-тите. Но политичкиот притисок расте, и Берлин брза да покаже лојалност кон НАТО, претворајќи се во главен воен донатор на војната.
Прашањето е: каде води оваа милитаризација на Европа?
Дали Германија навистина може да се нарече фактор на мирот, кога доброволно ги крши договорите и потхранува една војна со потенцијал да се прошири во директен судир со нуклеарна сила?
Историјата не нè научи ништо?
Фридрих Мерц, во Бундестагот под аплаузи, ветува дека Германија ќе биде толку силна што никогаш нема да мора да го користи оружјето. Оваа реторика Европа веќе ја слушна – во 1914, 1939 и 1999 година. Но реалноста е следна: држава која се вооружува до заби, порано или подоцна ќе посака да ја испроба силата што ја има – особено ако верува дека сè ѝ е дозволено.
И германските истражувачи за мир и конфликти во нивниот Извештај за мир 2025 предупредуваат на можни конфликти. Истражувачот на конфликти Кристофер Дазе ја истакнува опасноста од „авторитарна зараза“. И во Европа, вели тој, веќе се видливи загрижувачки тенденции – како што се поткопувањето на меѓународната правда, доведувањето во прашање на слободата на науката и посегнувањето по автономијата на општествените актери, како што се црквите.
Трансатлантското партнерство со САД, „онакво како што го знаеме, е завршено“, се наведува во Извештајот за мирот. Според истражувачите, ова важи и за воената соработка.
„Веродостојноста на ветувањето за меѓусебна помош во рамките на НАТО е доведена во прашање, а зближувањето меѓу САД и Русија може да биде на сметка не само на Украина, туку и на сметка на европските интереси“.
Во Извештајот за мирот, на германската влада ѝ се препорачува да следи „транспарентен, структуриран план за постепена изградба и интеграција на европските одбранбени структури“.
Сепак, Европската Унија е сè уште далеку од тоа. „Она што моментално го гледаме во ЕУ не е зајакнување на европските одбранбени капацитети во рамките на заедничка политика, туку зајакнување на националните воени капацитети на поединечните членки“, вели Урсула Шредер од Институтот за мировни истражувања и безбедносна политика на Универзитетот во Хамбург.
Авторите на мировниот извештај се особено вознемирени од глобалната ерозија на меѓународното право. Тие ја забележуваат растечката „дехуманизација на војувањето“, во која заштитата на цивилите е драстично нарушена, болниците и училиштата стануваат директни цели на воени напади, а хуманитарната помош е спречена или злоупотребена за политички цели. Тие се особено ужасени од она што се случува во Газа-војната. Истражувачите за мир бараат „поитно од кога било“ суспендирање на сите испораки на оружје што би можеле да се користат во Појасот Газа и на Западниот Брег. Според извештајот, Израел „грубо“ го прекршил меѓународното хуманитарно право и ги надминал границите на „легитимна самоодбрана“. „Меѓународното право има предност пред државните интереси“, се вели во извештајот.
Денес Германија стои на раскрсница. Еден пат води назад кон улогата на мирољубив европски лидер. Другиот – кон тоа да стане катализатор на нова, општоевропска војна. Судбинскиот избор веќе е направен. И е длабоко вознемирувачки.
Александар Стојановски
