Во јануари оваа година САД воведоа санкции на НИС поради нејзиното мнозинско руско сопствеништво, но нивната примена беше одложена во неколку наврати до вчера. НИС е најголемиот увозник на нафта во Србија и една од последните руски енергетски компании кои сè уште работат во Европа.
Без нови испораки рафинеријата НИС, која обезбедува поголем дел од нафтените деривати во Србија, вклучувајќи бензин и гориво за авиони, тешко дека ќе може да продолжи да работи по 1 ноември, изјави српскиот претседател Александар Вучиќ во телевизиското обраќање.
Тој додаде дека складиштата се полни и дека постојните залихи на нафтени деривати треба да обезбедат снабдување на земјата до крајот на годината.
„Ова е лоша вест за нашата земја, како што се очекуваше. Повеќекратно е лошо за Србија. Морам да напоменам дека ова не е насочено против поединци и не станува збор за функционирање само на една компанија, туку ќе има сериозни последици за земјата и ќе влијае на секој граѓанин“, кажа Вучиќ.
НИС вчера објави дека нема да има понатамошно одложување.
„Специјалната дозвола на министерството за финансии на САД, која овозможува непречено работење, сè уште не е продолжена“, се наведува во соопштението на компанијата.
Операторите на нафтоводот Јанаф, кој испорачува сирова нафта од Хрватска, објавија дека ги прекинале испораките во Србија и бараат можности за проширување на други пазари.
Стјепан Аданиќ, претседател на Управниот одбор на Јанаф, вчера изјави дека договорот со НИС учествува со 30 отсто во приходите на компанијата. Доколку санкциите останат на сила, до крајот на годината, според него, би можеле да изгубат 18 милиони евра.
Владата на Србија има удел од 29,9 отсто во НИС, компанијата Газпром њефт поседува 44,9 отсто, а инвестициската единица на Газпром околу 11,3 отсто од акциите.
Тој мнозински руски удел доведе до воведување санкции, кои веќе вчера почнаа да ги погодуваат обичните граѓани на Србија на бензинските пумпи, објави Ројтерс.
НИС им порача на корисниците на програмите за лојалност дека не можат да купуваат гориво со картички Американ експрес, Мастеркард или Виза на околу 350 бензински пумпи.
Југ Лопушин (58) од Белград вели дека Србите сè уште се сеќаваат на тешките меѓународни санкции од деведесеттите години.
„Преживеавме една рунда санкции, се надевам дека овие нема да бидат исти“, изјави Лопушин за Ројтерс.
Трговците велат дека без пристап до нафтоводот Јанаф, кој испорачува сирова нафта од Јадранско Море, можностите на Србија за поголем увоз на сурова нафта се ограничени.
Ројтерс објави дека една алтернатива би била увоз на гориво со баржи по Дунав, со железница или со камиони, но трговците изразуваат сомнеж дека други регионални добавувачи би можеле да ги надоместат изгубените залихи.
Директорката на малопродажбата на НИС Бојана Радојевиќ изјави дека бензинските пумпи ќе продолжат да работат, а компанијата објави дека обезбедила доволно нафта за непречено работење на својата рафинерија во Панчево, чиј годишен капацитет е 4,8 милиони метрички тони.
„Нема ограничувања за количествата што граѓаните можат да ги наточат, па затоа нема потреба од залихи“, кажа Радојевиќ.
НИС обезбедува околу 80 отсто од потребите на Србија за дизел и бензин, и 90 отсто или повеќе од авионското гориво и маслото за греење, изјави трговец за Ројтерс. Србија е речиси целосно зависна од увозот на гас од Русија.
Милош Здравковиќ, економист од Белград, изјави дека во 2023 година, НИС уплатил околу две милијарди евра во државниот буџет, што е приближно 12 отсто од вкупните приходи.
Авиокомпанијата Ер Србија би можела да претрпи финансиски загуби, изјави белградскиот консултант Зоран Кусовац, бидејќи повеќе нема да може да складира поголеми количества гориво или да се справи со заштитата на цените на авионското гориво, што претходно ѝ овозможуваше значително да заштеди на трошоците за гориво.
Хрватскиот министер за економија Анте Шушњар изјави за државната телевизија ХРТ дека Хрватска ќе биде подготвена да го купи НИС за да го реши проблемот.
„Подаваме рака“, порача Шушњар.
Вршителот на должноста амбасадор во амбасадата на САД во Србија Александар Титоло кажа дека санкциите на НИС не се насочени против граѓаните на Србија, туку нивната намера е да се изврши финансиски притисок врз Русија за да се стави крај на војната во Украина.
Во интервју за Блиц тој кажа дека Србија треба да преземе чекори за отстранување на руската сопственост врз компанијата НИС и да ја преземе контролата врз клучните енергетски ресурси и да постигне поголема енергетска независност.
