Естонија, Летонија и Литванија долго време ги предупредуваа другите членки на НАТО за можна руска агресија, наведувајќи ги сè почестите сајбер напади, дезинформациските кампањи и упадите на руските воени авиони и беспилотни летала во последните месеци.
Русија тврди дека нема планови да го нападне НАТО, но трите земји, кои Москва ги анектираше за време на Втората светска војна, ги дуплираа своите трошоци за одбрана од почетокот на инвазијата на Украина, иако Русија во тоа време постојано негираше дека ќе започне војна.
„Заканите можат да бидат различни“, вели Ренатас Пожела, раководител на службата за противпожарна заштита на Литванија, која е вклучена во планирањето вонредни ситуации.
Овие планови биле интензивирани откако трите земји потпишаа договор за соработка во областа на цивилната заштита во мај. Деталите за бројот на потенцијални евакуирани сега се објавуваат за прв пат.
Можни сценарија
„Можно е да ја видиме моќната армија по границите на Балтикот, со очигледна цел да ги окупира сите три земји за три до една недела“, вели Пожела.
Саботажа на комуникациските и транспортните врски, масовен прилив на мигранти, немири меѓу малцинството кое зборува руски јазик или лажни вести што предизвикуваат масовно бегство – ова се сценаријата што се дискутираат во локалните медиуми и меѓу службените лица.
„Зборуваме за тоа секој месец, секоја недела – на работа, насекаде“, вели Арминас Раудис (31), волонтер кој учествувал во вежба за евакуација во Литванија оваа недела, играјќи ја улогата на бегалец.
Вежбата вклучувала евакуација на само 100 луѓе од главниот град Вилнус, но официјалните лица изјавија за Ројтерс дека постојат планови за многу поголемо население.
Според Пожела, половина од приближно 400.000 луѓе кои живеат во рамки на 40 километри од границата со Русија и Белорусија се на списокот за можна евакуација.
Западниот град Каунас планира да прими 300.000 луѓе во училиштата, универзитетите, католичките цркви и арената каде што неодамна настапија Роби Вилијамс и Роџер Вотерс. Слични подготовки се одвиваат и во други градови.
Одредени се локации за собирање, вклучувајќи го и Вилнус, распоредени се возови и автобуси, а залихи како тоалетна хартија и кревети на расклопување се складирани во магацини, според службеник на противпожарната служба.
Оние што бегаат со автомобили ќе бидат насочени кон споредни патишта за да се ослободат главните патишта за да помине војската. Карти со обележани градови и засолништа веќе се подготвени.
„Ова е многу охрабрувачка порака до нашето општество – дека сме подготвени и планираме. Ја завршивме нашата домашна задача“, изјави за Ројтерс литванскиот министер за надворешни работи Кестутис Будрис.
Дали се очекува луѓето да се иселат од Балтикот?
Ниту една од трите балтички држави нема конкретни планови за евакуација на населението надвор од своите граници.
Два асфалтирани патишта и неколку шумски патеки ги поврзуваат со Полска преку таканаречениот превој Сувалки – тесен шумски појас помеѓу Русија и Белорусија. Сепак, приоритет би им се дал на воените возила што влегуваат во регионот, а не на цивилите кои би се обиделе да избегаат во Полска.
„Мораме да го земеме предвид ризикот од превојот Сувалки“, вели Ивар Мај, советник за масовна евакуација во естонската служба за спасување, осврнувајќи се на можноста руските сили да се обидат да го отсечат Балтикот од единствената копнена граница со земјата-членка на НАТО.
Естонија планира да смести една десетина од своето население – од вкупно 1,4 милиони луѓе – во привремени засолништа, додека се очекува многумина да одат да останат кај роднини, вели Меј.
Во русофониот град Нарва, со население од 50.000 жители, две третини од населението би можеле да бидат евакуирани, а владата планира да им помогне на најмалку половина од нив.
„Тоа е само за оние што немаат каде друго да одат“, додава Меј.
Летонија проценува дека една третина од нејзините 1,9 милиони жители би можеле да ги напуштат своите домови, вели Иварс Накуртс, заменик-шеф на Државната служба за заштита и спасување на Летонија.
„Планираме за сè“, порачува тој.
