По негативниот извештај на Европската Унија за состојбата со човековите права во Газа, шпанскиот премиер Педро Санчез остро ги критикуваше своите колеги за тоа што не презедоа мерки за суспендирање на трговскиот договор со Израел, и покрај она што Санчез го нарече „катастрофална ситуација на геноцид“.
Според властите во Газа, повеќе од 55.000 Палестинци се убиени во енклавата за време на повеќе од 18 месеци израелско бомбардирање. Израел жестоко ги негира обвинувањата за геноцид, тврдејќи дека е во војна со владејачката милитантна исламистичка група Хамас, по масовниот терористички напад на израелска територија во 2023 година.
Во извештајот доставен до земјите-членки минатата недела, врз основа на наодите и обвинувањата на големите меѓународни тела, Службата за надворешни работи на ЕУ откри „индикации“ дека Израел ја прекршува својата обврска за почитување на човековите права.
Документот, кој не е објавен во јавноста, но е достапен за Дојче веле, укажува на можни неселективни напади насочени кон цивилното население, израелската блокада на храна и лекови, нападите врз медицинските установи се наведуваат како потенцијални прекршувања на човековите права. „Постојат индикации дека Израел ги прекршил своите обврски кон човековите права“, се заклучува во извештајот.
Пристигнувајќи на самитот на Европската Унија во четвртокот во Брисел, шпанскиот премиер Санчез рече дека е „повеќе од очигледно дека Израел го прекршува членот 2 од договорот меѓу ЕУ и Израел“.
„Имавме 18 пакети санкции против Русија поради нејзината агресија (во Украина), а Европа, со своите двојни стандарди, не е способна да го суспендира договорот за асоцијација“, рече Санчез.
Шпанија и Ирска се изолирани меѓу 27-те земји на ЕУ и се единствените кои отворено повикуваат на целосно суспендирање на договорот, што е потег за кој би била потребна едногласна одлука и затоа никогаш немало реална можност за тоа. Грција, Германија, Унгарија, Австрија и Бугарија остануваат блиски сојузници на Израел.
Берлин ги искажа своите ставови особено јасно, а канцеларот Фридрих Мерц го опиша потегот како нешто што „не доаѓа предвид со оваа Федерална (германска) влада“.
Тоа би било големо економско нарушување, особено за Израел, кој купува една третина од својата стока од ЕУ. Договорот, кој е на сила од 2000 година, опфаќа сè, од трговските односи на двете страни – во вредност од 50 милијарди долари годишно само во стоки – до политички дијалог и соработка во истражувањето и технологијата.
Друга можност, за која е потребно само квалификувано мнозинство, односно гласовите на 15 од 27 членки на Унијата, би била делумно суспендирање на договорот, на пример, неговите одредби за слободна трговија или исклучување на Израел од програмата на ЕУ „Хоризонт“ за финансирање на истражувања. Но, неколку дипломатски извори за Дојче веле изјавија дека ниту тука нема доволно гласови „за“.
Овој четврток, лидерите на ЕУ во нивната заедничка изјава од самитот изјавија дека само „го земале предвид“ извештајот, без да споменат потенцијални повреди на правата. И рекоа дека министрите треба повторно да го разгледаат ова прашање следниот месец. Во исто време, 27 лидери ја осудија „тешката хуманитарна ситуација во Газа, неприфатливиот број на цивилни жртви и нивото на глад“.
Шпанија, исто така, побара ембарго од ЕУ за продажба на оружје на Израел (Германија е еден од главните добавувачи), како и дополнителни санкции. Сепак, Берлин неодамна потврди дека ќе продолжи да продава оружје на Израел и дека без учество на Германија, овој потег нема да има големо влијание.
Поддржувајќи го Санчез, ирскиот лидер Мајкл Мартин рече дека ќе им каже на своите колеги на самитот дека „луѓето во Европа сметаат дека е неразбирливо што изгледа дека Европа не е во позиција да изврши притисок врз Израел“.
Минатиот месец, Европската Унија накратко се чинеше дека колективно го заострува својот став. Холанѓаните предложија ревизија на Спогодбата за асоцијација, потег што доби зелено светло од мнозинството земји од ЕУ на 20 мај.
Тоа се случи набргу откако Франција, Велика Британија и Канада издадоа ретка заедничка изјава во која ја осудуваат последната офанзива на Израел во Газа, опишувајќи ги намалувањата на помошта како „целосно непропорционални“ и можно кршење на меѓународното хуманитарно право.
Тогаш постоеше забележливо чувство дека политиката може да се промени.
Тој прозорец сега изгледа е затворен. „Се чини дека, по неодамнешната ескалација меѓу Израел и Иран, многу земји-членки се вратија на своите стари позиции.“
