Новинарите на Би-би-си успеале да стигнат до линијата на фронтот во близина на главниот град Картум.
Висок официјален претставник на Обединетите нации го опиша конфликтот како „скриена војна“ што ја втурнала земјата во „еден од најлошите хуманитарни кошмари во поновата историја“, додека други предупредија дека тоа може да ја предизвика најтешката криза со глад во светот.
Се стравува дека во Дарфур, на западот на земјата, може да се повтори она што пред 20 години САД го нарекоа геноцид.
Од нигде-никаде, огромна експлозија ја потресе главната улица во Омдурман.
Луѓето врескаат и трчаат на сите страни извикувајќи: „Скријте се, скријте се, ќе има уште една“.
Над околината се извива густ чад.
Неколку моменти пред тоа по дотраената улица шетаа пешаци, купувајќи ориз, леб и зеленчук во продавниците што неодамна беа повторно отворени.
Во средината на февруари суданската армија повторно го зазеде градот, еден од трите долж реката Нил што го сочинуваат поширокиот главен град на Судан, Картум.
Цивилите сега почнаа да се враќаат, но минофрлачките гранати, како онаа што падна на средината на оваа главна улица, продолжуваат секојдневно да паѓаат.
За меѓународните медиуми, добивањето пристап за покривање на граѓанската војна што изби во април минатата година е тешко, но Би-би-си успеало да се пробие до линијата на фронтот.
Некогаш живото срце на Омдурман е претворено во ретко населена пустелија.
Бруталната борба за превласт меѓу официјалната армија на земјата и нејзиниот поранешен сојузник, паравоените сили за брза поддршка (РСФ), ги одзеде животите на најмалку 14.000 луѓе низ целата земја, а можеби и многу повеќе.
Речиси една година, армијата и РСФ се бореа за Картум и за околните градови.
РСФ ја презеде контролата врз областите јужно од градот, како и огромните делови на Дарфур, кој со години е во немири со насилство што избувнува меѓу неговите разни африкански и арапски заедници.
Жените што избегаа од Дарфур во соседен Чад рекле за Би-би-си дека повеќе пати биле силувани од паравојските.
Мажите во камповите рекле дека успеале да побегнат од уличните егзекуции и киднапирањата.
Стациониран на линијата на фронтот со војската во Омдурман, тимот на Би-би-си бил внимателно контролиран на секој чекор, не им дозволувале да снимаат воени активности.
Армијата стравува дека ќе протечат информации за нејзините активности, вели Би-би-си.
И покрај неодамнешното напредување на војската во Омдурман, сè уште може да се слушне размена на оган.
Дел од линијата на фронтот минува по Нил, кој го дели Картум на источната страна од Омдурман, кој се наоѓа западно од реката.
Армијата вели дека снајперисти на РСФ се распоредени во станбени згради преку реката од позицијата на суданската армија на тешко оштетената зграда на парламентот.
Стариот пазар во Омдурман, некогаш жив и преполн со локални жители и посетители, сега е во урнатини, неговите продавници опустошени од грабежи.
Најголем дел од возилата на патиштата се воени.
Повеќе од три милиони луѓе ја напуштија државата Картум во изминатите 11 месеци, но некои жители на Омдурман одбиле да заминат.
Повеќето од луѓето што ги среќавате се постари луѓе.
На помалку од еден километар од фронтот, Мухтар Ал Бадри Мохидин чекори со помош на бастун во близина на џамија со оштетено минаре.
Отворениот простор преку патот е покриен со импровизирани гробови – груби хумки обележани со скршени тули, штици и парчиња бетон.
„Тука има 150 луѓе. Познавав многу од нив, Мухамед, Абулах… Џалал“, вели тој, запирајќи долго пред едно име, д-р Јусеф Ал Хабр, познат професор по арапска литература.
„Само јас останав“, додава тој.
Суданската војска е критикувана за силно воздушно бомбардирање, дури и на цивилни области каде што се кријат борците на РСФ, иако таа вели дека презема „неопходни мерки на претпазливост“ за да ги заштити цивилите.
Луѓето таму ги обвинуваат двете страни за уништувањето во и околу главниот град.
Но многумина ја обвинуваат РСФ за грабежи и напади во времето кога ја контролираше областа.
„Тие ги чистеа куќите од целиот имот, крадеа автомобили, телевизори, тепаа стари луѓе, дури и жени“, раскажува жителот Мухамед Абдел Муталиб.
„Луѓето умираа од глад, некои од нив ги извлекував од нивните куќи за телата да не скапуваат внатре“, додава тој.
Тој вели дека е „нашироко познато“ дека жените биле силувани во нивните домови и пипкани за време на безбедносните проверки.
Афаф Мухамед Салем, во доцни педесетти години, живеела со своите браќа во Картум кога избила војната.
Таа вели дека се преселила преку реката во Омдурман кога биле нападнати од борците на РСФ, кои, како што вели, им ја ограбиле куќата и го застрелале нејзиниот брат во ногата.
„Тие тепаа жени и стари луѓе и им се закануваа на невини девојчиња“, вели таа.
Во прикриената алузија на сексуалното насилство, што е табу тема во Судан, таа додава: „Повредувањето на честа е поштетно од грабнувањето пари“.
„Оружје на одмаздата“
Жртвите на силување може да се соочат со доживотна осуда и маргинализација од нивните семејства и заедници.
Многу луѓе во Омдурман не сакаа да зборуваат за тоа.
Но на повеќе од 1.000 километри на запад, во распространетите кампови преку границата во Чад, огромниот број сведоштва за сексуално насилство предизвикуваат ново, мрачно ниво на отвореност.
Еден неодамнешен извештај на ОН вели дека повеќе од 10.000 луѓе се убиени во овие области од април.
ОН документираа околу 120 жртви на сексуално насилство како дел од вооружениот конфликт низ целата земја, што според нив е „многукратно намалена слика за реалната ситуација“.
Тие велат дека за повеќе од 80 отсто од нападите одговорни се луѓе во униформи на РСФ и вооружени лица поврзани со оваа група.
Имаше и некои извештаи за сексуални напади од страна на суданската армија.
Во близина на истиот камп, кој е во пограничниот град Адра, триесетина жени и девојки се среќаваат напладне во една колиба.
Над нивните глави висат розови и сини балони, заедно со рачно напишани пораки.
„Силувањето не е судбина; тоа е практика што може да се прекине“, пишува на еден.
Солзите течат како потоци додека жените зборуваат за сопствените искуства и на физичко и на сексуално насилство, вели Би-би-си.
За време на војната во Дарфур од пред 20 години, арапска паравојска наречена Џанџавид, од која РСФ ги влече своите корени, беше мобилизирана од претседателот Омар ал-Башир за да го задуши бунтот на неарапските етнички групи.
ОН соопштија дека 300.000 луѓе биле убиени, а силувањето било нашироко користено за да се тероризираат црните африкански заедници и да се принудат да бегаат.
Некои водачи на Џанџавид и Башир се обвинети пред Меѓународниот кривичен суд за геноцид и злосторства против човештвото.
Тие ги негираа обвиненијата и никој не беше осуден.
Во овој конфликт силувањето се користи „како оружје за одмазда“.
„Тие им го прават ова на жените затоа што силувањето остава трага врз општеството и семејството“, вели една од жените.
Во еден редок увид во ставовите што го мотивираат насилството врз жените, еден член на РСФ, кој се опишува себеси како „теренски командант“, во ноември објави видео на социјалните мрежи.
„Ако ја силуваме вашата ќерка или девојка, тоа е око за око. Ова е наша земја и тоа е наше право и ние го користевме“, вели тој во видеото, кое сега е избришано.
Како одговор на прашањата на Би-би-си за силувањата и другите напади, РСФ рече дека суданската воена разузнавачка служба „регрутира луѓе да носат облека на РСФ и да вршат злосторства против цивили за да може да се каже дека РСФ вршат злосторства, сексуални напади и етничко чистење“.
„Можеби еден или два инциденти беа извршени од борци на РСФ и тие се повикани на одговорност“, изјави за Би-би-си Омран Абдула Хасан од советодавната канцеларија на лидерот на РСФ.
Минатата година РСФ соопшти дека ќе покрене истрага за наводните прекршувања на човековите права од страна на нејзините сили, но ОН велат дека не се објавени други детали, вели Би-би-си.
„На работ на глад“
Хуманитарните агенции предупредуваат дека хуманитарната ситуација излегува од контрола, а детската агенција на ОН УНИЦЕФ вели дека некои заедници се на работ на гладување.
Тригодишната Манасек е едно од стотиците илјади деца што веќе страдаат од тешка неухранетост.
Нема сила да оди и едвај ја држи главата нагоре.
Нејзината мајка Икрам ја држи во болница на УНИЦЕФ во Порт Судан, градот на Црвено Море каде што илјадници луѓе што бегаат од борбите во Картум побараа засолниште – и каде што се преселија и повеќето владини институции и хуманитарни организации.
Таа не знае дали Манасек има некакво хронично заболување и не може да ги плати лекарските прегледи за да се дознае.
„Ги загубивме животите, ги загубивме нашите работни места“, вели таа, објаснувајќи дека нејзиниот сопруг отишол во северен Судан да бара земјоделска работа и дека цените на храната пораснале надвор од нивните можности.
Ја ведне главата додека ги брише солзите, не можејќи да зборува понатаму, вели Би-би-си.
Училниците во Порт Судан во кои некогаш учеле учениците сега се преполни со очајни семејства.
По работ на дворот тече поток отпадна вода каде што децата си играат покрај купишта ѓубре.
Тука од колера починале пет лица.
Зубаида Амар Мухамед, мајка на осум деца, кашла додека кажува дека има леукемија и има болки од април, кога ѝ снемало лекови.
Таа повеќе немала достап до нив кога избувнала војната и семејството побегнало од областа Картум.
Нејзиниот сопруг се пријавил да се бори во суданската армија и таа не се слушнала со него два месеци.
Нејзината мајка, баба и трите деца не можат да сторат ништо додека гледаат како нејзиното здравје се влошува.
САД тврдат дека двете страни извршиле воени злосторства и дека РСФ и нејзините сојузнички паравоени сили, исто така, извршиле злосторства против човештвото и етничко чистење.
Двете страни ги негираат обвинувањата.
Единаесет месеци по војната, нема знаци на волја од двете страни да се прекинат борбите.
Повеќето од оние што можеле да побегнат од земјата и додека конфликтот, гладот и болеста продолжуваат, многу луѓе овде се прашуваат што ќе остане за која било страна да прогласи победа над него.
