Коментарите на Бајден на самитот со лидерите на Г7 во Јапонија дојдоа неколку дена откако Велика Британија и Холандија соопштија дека градат „меѓународна коалиција“ за да ѝ помогнат на Украина да набави Ф-16 додека се обидува да ја подобри својата одбрана од руските воздушни напади, пишува Си-ен-ен. Ф-16ките би биле надградба на авионите од советската ера што моментално се во украинската флота. Претседателот Володимир Зеленски ја поздрави одлуката на Бајден, пишувајќи на Твитер: „Ова во голема мера ќе ја зајакне нашата војска во воздухот“.
Сепак, аналитичарите предупредија дека овие авиони не се лек за сѐ и дека постојат ранливости што Москва добро ги знае и може да ги искористи. Всушност, еден активен пилот на Ф-16 изјави за Си-ен-ен дека очекувањата можеби се превисоки: „Одговорот на вашето прашање дали Ф-16 прави разлика е – не“.
Што можат Ф-16ките?
Ф-16 се едномоторни повеќенаменски млазни авиони, што значи дека можат да се користат во воздушни мисии или за напади на земја. Воздухопловните сили на САД авионот, кој прв пат полета во 1970-тите, го нарекува „релативно евтин оружен систем со високи перформанси“.
Илјадници млазни авиони беа произведени во текот на децениите, а стотици беа извезени низ целиот свет. Според каталогот на меѓународните воздухопловни сили на Фајт глобал, речиси 2.200 Ф-16ки биле активни низ светот оваа година, што го прави најпопуларниот борбен авион со 15% од светската флота.
Ф-16ките за Украина се очекува да бидат постари верзии, кои беа во флотите на американските сојузници, особено оние во Западна Европа. Аналитичарите велат дека Ф-16-ките што Украина би ги добила не се најстарите, туку се авиони што биле подложени на таканаречена „надградба на просечниот животен век“, што значи дека се направени подобрувања во авиониката и софтверот.
Украина рече дека ѝ се потребни околу 200 Ф-16ки.
„Во западните земји има вишок Ф-16ки, што значи дека авионите се веднаш достапни и има логистика. Има и други авиони, подобри од Ф-16ките, но тие се во помал број и не се достапни за испорака“, рече Роберт Хопкинс, поранешен пилот на американските воздухопловни сили. Поспособни авиони веројатно се Ф-35 и Ф/A-18 од американско производство или францускиот рафалеј. А има и други што се помалку познати.
„Технички најдобриот авион веројатно би бил шведскиот грипен, поради неговите борбени способности, способноста за оперирање од едноставни бази и леснотијата на одржување. Сепак, нивната годишна стапка на производство е ниска и тие едноставно не се достапни“, рече Питер Лејтон. соработник на Институтот Грифит Азија и поранешен офицер во Кралските австралиски воздухопловни сили.
Лејтон ја посочува Холандија како главен пример за тоа како Ф-16ките најлесно можат да стигнат до Украина: „Холанѓаните имаат околу 40 авиони Ф-16. Овие холандски авиони се модернизирани, имаат релативно модерни радари и авионика и можат да користат напредно оружје.“
Прашањето на обуката
Аналитичарите велат дека огромниот број активни Ф-16ки низ светот значи дека тие имаат логистика и солиден број резервни делови на располагање – важни компоненти за одржување на борбената способност на авионот. Но тие исто така забележуваат дека за современите борбени авиони како Ф-16, обуката на персоналот за одржување може да потрае подолго од обуката на пилоти.
„Мислам дека е можно за три месеци да се научи украински пилот да лета со Ф-16“, рече Лејтон. Но „обуката на персоналот за одржување може да трае со месеци или години, во зависност од посакуваното ниво на експертиза“, се вели во извештајот на Конгресната служба за истражување (ЦРС) за можни трансфери на Ф-16. Дури и по завршувањето на до 133-дневната обука, логистичарот на воздухопловните сили мора да заврши една година работно искуство за да стане целосно квалификуван, се вели во извештајот на ЦРС.
А во извештајот се забележува и дека може да има проблем со бројките. Ф-16 бараат многу одржување; 16 часа по час на лет.
Што се однесува до обуката на пилотите, Лејтон и активниот пилот на Ф-16 што разговарал со Си-ен-ен велат дека три месеци обука се доволни за основите – кревање на авионот во воздух, летање и безбедно слетување. Сепак, борбените улоги стануваат многу посложени. Лесно се учи да се лета Ф-16, но нивното ефективно користење во „околина со динамична закана“ може да потрае со години, истакнува пилотот.
„Учењето да се лета со Ф-16 е само еден дел од обуката. Американските пилоти прво учат да летаат, потоа учат да водат два Ф-16, потоа четири Ф-16. Ова е повеќегодишен процес, и тоа е само за основна тактичка единица“, рекол пилотот на Ф-16. Лејтон објаснува дека украинските пилоти на борбени авиони се покажале вешти и дека можат во од да научат да летаат со Ф-16, доколку се ограничени на воздушна одбрана, соборувајќи ги руските авиони или проектили.
Каде ќе бидат базирани?
„Мојата логика паѓа во вода ако се обидат да ги научат да напаѓаат цели на земјата ноќе и при сите временски услови на мала надморска височина користејќи инфрацрвени системи и ласерски водени бомби. Тоа ќе потрае подолго“, рече Лејтон.
Се поставува и прашањето каде би биле базирани украинските Ф-16. „Ф-16ките најдобро се снаоѓаат на долги и квалитетни писти. Тие би можеле да се соочат со потешкотии на погрубите поранешни советски аеродроми расфрлани низ Украина“, напишаа во мај аналитичарите на РАНД корп Џон Хоен и Вилијам Кортни.
„За да користи западни авиони, Украина можеби ќе треба да поправи и потенцијално да прошири голем број писти, процес што Русија најверојатно би го набљудувала. Ако само неколку аеродроми се оперативни и на познати локации, фокусираните руски напади би можеле да го спречат украинскиот Ф-16 во летање“, напишаа Хоен и Кортни.
Претпоставувајќи дека Украина може да ги надмине логистичките и тешкотиите за одржување и да најде безбедни писти од кои ќе полета со Ф-16, сепак ѝ треба вистинското оружје за да бидат ефективни против борбените авиони што ги користи Русија, како што се Су-25 и МиГ-31, велат аналитичарите. „Придобивките од распоредувањето напредни западни борбени авиони во потрага по воздушна супериорност веројатно ќе се остварат само ако се усогласат со големи количества муниција произведени од Западот“, се вели во извештајот на ЦРС.
„Ниту еден авион нема да го промени текот на војната“
Напредното западно оружје за Ф-16 би било скапо. На пример, една напредна ракета воздух-воздух со среден дострел (АМРААМ) чини околу 1,2 милиони долари, вели ЦРС, додавајќи дека за нејзината изработка се потребни околу две години. САД би можеле да обезбедат АМРААМ и друго оружје од сопствените залихи, но поради долгорочното производство ризикуваат да останат без залихите во САД пред можен конфликт во кој директно се вклучени американските сили, истакнува ЦРС.
И покрај сите потенцијални проблеми околу Ф-16, Хопкинс вели дека се води политичка војна и дека во тој борбен простор се потребни победи. Испораката на Ф-16ки на Украина би покажала „силна политичка и дипломатска соработка меѓу неколку западни земји, особено НАТО“. Лејтон вели дека Украина, исто така, треба да гледа долгорочно. Киев нема да може да добие замена за сегашните авиони од советската ера, кои се изгубени во војната.
„Со текот на времето, нема да има борбено ефективни украински воздухопловни сили. Ним им требаат нови авиони за идните задачи за противвоздушна одбрана. Транзицијата кон западна флота сега има смисла“, рече Лејтон.
Но војната во Украина не покажува знаци дека наскоро ќе заврши, а пилотот на Ф-16 со кој разговарал Си-ен-ен не гледа како авионите ќе го забрзаат нејзиниот крај. „Испораката на Ф-16 во Украина ќе биде зајакнување на моралот и ќе додаде некаква ограничена борбена способност. И тоа е сѐ. Ф-16ките би можеле да извршат неколку напади во текот на следната година и да постигнат неколку победи, но ниеден авион нема да го смени текот на војната“.
