Истражувањето, правено со цел да се утврдат главните предизвици за пристапноста до ИТ алатките и дигиталната писменост кај граѓаните, открива доминантен недостаток на свесност за користење на општински услуги онлајн.
Речиси половина (48%) од испитаниците кои никогаш не користеле е-услуги како причина за истото го навеле незнаењето дека општината нуди услуги на тој начин. 15% од анкетираните граѓани, пак, изјавиле дека им е поедноставно да отидат во општината отколку да ја завршат работата онлајн. 12% одговориле дека не можат да се снајдат во апликацијата, додека осум отсто од испитаниците изјавиле дека општината не ја нуди конкретната услуга што им била потребна. Седум отсто од граѓаните немаат доверба дека предметот ќе биде завршен доколку барањето го поднесат по електронски пат.
Преку е-услугите граѓаните можат по целосно или по делумно електронски пат, да завршат низа работи во својата општина во различни области, како што се комуналните услуги и урбанизмот, добивање извод од урбанистички план, потврда за катастарска парцела, аплицирање за градежна дозвола, барање субвенции за сончеви колектори, аплицирање за помош за пензионери…
Програмата за развој на Обединетите Нации, која е нарачател на истражувањето, преку имплементацијата на неколку проекти ја поддржува дигитализацијата на општините во земјава.
„Дигиталната трансформација не се однесува само на технологијата, таа има значајна компонента на иновација и промена. Нашиот фокус во УНДП е на општините во Северна Македонија и предизвиците и можностите нивна дигитализација. Ова е особено навремено и релевантно, имајќи предвид дека дигитализацијата нуди подобри услуги за граѓаните преку подобрување на времето на испорака, зголемување на транспарентноста и намалување на административни пречки. Дигиталната трансформација, исто така, може да им помогне на општините да ги намалат трошоците и ризиците за корупција. Со автоматизирање на задачите, рационализирање на процесите, намалување на операциите на хартија, општините можат да заштедат пари на работна сила и на материјали, како и на трошоците за трансакција. Тие исто така можат да jа подобрат ефикасноста на операциите, да ги оптимизираат процесите и да го намалат бројот на грешки. Придобивките се неограничени. Дигиталната трансформациіа останува високо на листата на приоритети на УНДІ, како клучен предуслов за поттикнување на локалниот развој во земјата“, оценува Армен Григоријан, постојан претставник на УНДП.
Еден од проектите за намалување на дигиталниот јаз, поддржан од УНДП, е ЛОГЕС платформата, прв софтвер во државата за електронски услуги на локално ниво кој почна да се воведува од март 2023, а во моментов функционира во 25 општини.
„Уште во првите месеци од пуштањето на ЛОГЕС имаме еден навистина илустративен пример, а тоа е податокот дека 57 средношколци поднесоа онлајн апликации за стипендии што е две третини од вкупниот број на барања. Токму ова е најдобар показател за корисноста и функционалноста на системот, кој го воведовме преку проектот за меѓуопштинска соработка Поблиску до граѓаните – зајакнување на општинските услуги преку нови технологии“, изјави Марко Колев, градоначалник на Општина Велес.
Во истражувањето, висок процент (69%) од граѓаните што ги користеле е-услугите на општината, дале оценка дека истите ги добиле лесно и брзо, додека 11% изјавиле дека не им биле јасни насоките за користење или пак имале технички проблеми. Притоа, најчесто користени е-услуги биле оние во доменот на комуналните работи (33%), урбанизам (30%), правни и општи работи (19%), образование, спорт и култура (19%), барање за субвенции и стипендии (17%)…
На прашањето во која област услугите на општината треба да се дигитализираат, седум отсто одговориле дека дигитализицијата треба да ги опфати сите области, додека шест отсто се изјасниле за катастарските и имотно-правните услуги, а по пет отсто за плаќањето даноци и издавањето лични документи. Високи 59% од испитаниците не знаеле или одбиле да одговорат на прашањето.
Приближно половина од граѓаните (47%) одговориле и дека нивната општина има фејсбук страница, додека само 20% од нив одговориле дека истата редовно се ажурира. Десет отсто изјавиле дека општината одговара на барања и коментари добиени преку социјалните мрежи.
Една од целите на истражувањето е добиените податоци да се искористат за планирање на нови дигитални алатки, напоредно со соодветното информирање на граѓаните за нивната употреба.
