Тридневниот самит на БРИКС, кој почна во вторникот во југозападниот руски град Казањ, е првиот состанок на групата големи економии во развој – Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка – откако претходно оваа година се прошири и ги вклучи Египет, Обединетите Арапски Емирати, Етиопија и Иран, потсетува Си-ен-ен.
Владимир Путин се состана со кинескиот претседател Си Џинпинг на самитот во вторникот, а потоа изјави дека партнерството на нивните земји е „модел за тоа како треба да се градат односите меѓу земјите“.
Меѓу другите водачи што присуствуваат се индискиот Нарендра Моди, Иранецот Масуд Пезешкијан, Јужноафриканецот Кирил Рамафоса, како и оние што не се во клубот, како што е турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган. Се очекуваше да се приклучи и бразилскиот претседател Луис Инасио Лула да Силва, но го откажа патувањето откако се повреди дома.
Веројатно убедливо најголемиот меѓународен собир организиран од рускиот претседател од почетокот на војната во февруари 2022 година, овонеделниот собир на БРИКС и другите нации укажува на растечко усојузување на нациите што се надеваат дека ќе видат промена во глобалната рамнотежа на моќта.
А во случајот на некои, како Москва, Пекинг и Техеран, тие директно му се спротивставуваат на Западот предводен од САД.
Ова е пораката што Путин и Си ќе ја испратат во наредните денови: Западот е тој што е изолиран во светот со своите санкции и сојузи, додека „глобалното мнозинство“ земји го поддржуваат нивниот обид да го оспорат американското глобално лидерство.
Во изјавата за новинарите во петокот, Путин го поздрави растечкото економско и политичко влијание на земјите од БРИКС како „неоспорен факт“ и рече дека ако БРИКС и засегнатите земји работат заедно, „тоа ќе биде суштински елемент на новиот светски поредок“ – иако тој негираше дека групата е „антизападна алијанса“.
Пораката на Путин оваа недела ќе биде уште посилна бидејќи средбата се одржува на само неколку дена пред изборите во САД, каде што потенцијалната победа на поранешниот претседател Доналд Трамп може да доведе до тоа САД да ја повлечат силната поддршка за Украина.
„Овој самит на БРИКС е навистина подарок (за Путин). Пораката ќе биде: како можете да зборувате за глобална изолација на Русија кога (сите овие) лидери… доаѓаат во Казањ“, рече Алекс Габуев, директор на Карнеги-центарот за Русија Евроазија во Берлин.
Русија сака да го претстави БРИКС „како врвот на копјето, нова организација што нѐ води сите нас како глобална заедница кон поправеден поредок“, додаде Габуев.
Но и покрај широката руска реторика, лидерите на состанокот во Казањ имаат широк спектар на гледишта и интереси – реалноста на БРИКС за која набљудувачите велат дека ја ограничува нивната способност да испратат обединета порака – особено онаква каква што Путин веројатно посакува.
Глобални кризи
Собирот чиј домаќин е Русија е остар контраст со минатогодишниот самит на БРИКС во Јоханесбург, кога Путин учествуваше од другата страна на видеоекранот – не можеше лично да присуствува поради налогот за апсење од Меѓународниот кривичен суд за наводни воени злосторства во Украина.
Оваа година, рускиот претседател е на чело на првиот самит откако организацијата речиси се удвои во големина – а собирот се одржува пред многу поинаков глобален пејзаж.
Додека БРИКС е првенствено насочен кон економска соработка, неговиот минатогодишен состанок се одржа во сенката на војната во Украина. Сега, дури и додека беснее таа војна, растечкиот конфликт на Блискиот Исток, каде што Израел се бори против иранските полномошници, исто така веројатно ќе доминира во разговорите на лидерите.
Путин минатата недела потврди дека на настанот ќе се приклучи палестинскиот лидер Махмуд Абас. Рускиот лидер и неговите функционери веројатно ќе го искористат конфликтот – и гневот низ глобалниот југ кон САД и неговата поддршка за Израел – за да го зајакнат својот аргумент за нов светски поредок без САД на негово чело, велат набљудувачите.
Кина и Русија повикаа на прекин на огнот во ескалацијата на конфликтот и ги критикуваа акциите на Израел, додека САД го поддржаа правото на Израел да им возврати на милитантните групи Хамас во Газа и Хезболах во Либан.
Многумина што присуствуваат на самитот гледаат на конфликтот на Блискиот Исток „како јасен пример зошто оваа конкретна група земји треба да има поголемо влијание“, вели Џонатан Фултон, виш нерезидентен соработник на Атлантскиот совет во Абу Даби.
Сепак, додаде тој, земјите „главно го користат како реторичка точка за да ги критикуваат работите што не им се допаѓаат“, наместо да покажат интерес за решавање на проблемот.
Набљудувачите, исто така, ќе анализираат дали Кина и Бразил го користат собирот како платформа за да го одиграат својот заеднички мировен предлог од шест точки за војната во Украина, како што направија на состанокот на Генералното собрание на Обединетите нации минатиот месец.
Тогаш украинскиот лидер Володимир Зеленски ги осуди нивните напори, велејќи дека таквите планови ќе ѝ помогнат на Москва, предупредувајќи ги Пекинг и Бразил: „Нема да ја зајакнете својата моќ на сметка на Украина“.
Собирот во Казањ, исто така, му дава на Путин одлична можност да се дружи со своите колеги лидери од БРИКС и други присутни пријателски достоинственици.
Неодамнешното вклучување на Иран во БРИКС – за кој Си-ен-ен објави дека ѝ дал на Русија стотици беспилотни летала, како и балистички ракети со краток дострел (што Иран го негира) – уште повеќе го доведува блискиот партнер на Русија во скутот на Москва.
САД и нивните сојузници, исто така, ја обвинуваат Кина дека ѝ помага на Русија со извозот на стоки за двократна намена, како што се машински алати и микроелектроника – улога што Пекинг исто така ја негира додека ја брани својата „нормална трговија“ со Русија и својата „неутралност“ во војната.
Криза на идентитетот
Се очекува лидерите во следните неколку дена да разговараат како да ги унапредат тековните напори за намирување на плаќањата надвор од системот деноминиран во американски долари, користејќи валути на БРИКС и банкарски мрежи, систем што може да им помогне на земјите-членки како Русија да ги заобиколат западните санкции.
Земјите, исто така, веројатно ќе бараат начини за подобрување на економската, технолошката и финансиската соработка во низа области, од енергијата до размената на сателитски податоци.
Меѓутоа, во исто време, тие ќе се борат со поделбите и различните агенди внатре во групата, за кои набљудувачите велат дека ги ограничуваат потенцијалите на БРИКС.
Ова не е ништо ново за групата, која го одржа својот прв самит во Бразил, Русија, Индија и Кина во 2009 година како конвергенција на клучните пазари во развој пред да се прошири со Јужна Африка следната година.
БРИКС во 2015 година ја лансираше својата Нова развојна банка, која се смета за алтернатива или додаток на Светската банка и Меѓународниот монетарен фонд.
Лабаво обединети со заеднички интерес за реформирање на меѓународниот систем за да се осигурат дека нивните гласови се подобро застапени, БРИКС од своето основање ги вклучи земјите со длабоки разлики во политичките и економските системи.
Индија и Кина, на пример, имаат граничен конфликт што долго тлее, но тие ги сочинуваат двата клучни столба на клубот.
Нивните поделби станаа уште поизразени во последниве години, бидејќи Кина и САД ги заострија односите, додека Индија и САД станаа поблиски партнери.
Денес, дури и откако БРИКС повторно се прошири – а Кремљ вели дека уште над 30 земји се заинтересирани да се приклучат или да соработуваат со него – продлабочувањето на геополитичките линии дополнително ги комплицира идентитетот и правецот на БРИКС, велат набљудувачите.
„(Кина и Русија) во суштина се обидоа да го променат чувството на групата од тоа дека членовите (на БРИКС) се економии во развој, кон еден вид изразување гнев во однос на доминацијата на Западот“, вели Маној Кевалрамани, кој ги води студиите за Индо-Пацификот во истражувачкиот центар Такшашила во индискиот град Бангалор.
А новите или членовите-аспиранти можеби нема да сакаат да избираат помеѓу оваа визија или Западот. Наместо тоа, тие сакаат да ги развиваат своите економии и „да се ангажираат неидеолошки и прагматично“, вели тој.
