Баиба Браже зборуваше за Асошиетед прес вчера, за време на неделата на интензивна дипломатија меѓу Европа и САД, откако претседателот Доналд Трамп ја смени американската политика одлучувајќи да започне директни разговори со Русија, исклучувајќи ги Украина и нејзините европски сојузници од првичните преговори.
Браже истакна дека Русија, со 140 милиони жители, успеа да освои помалку од 20% од Украина, која има 40 милиони жители, откако го зазеде Крим во 2014 година и започна целосна инвазија на 24 февруари 2022 година. Путин не успеа да ги ослаби САД и НАТО или да ја собори демократската влада во Киев.
„Кога станува збор за барање мир, мислам дека тешкотијата лежи во Русите бидејќи Русите се тие кои сакаат да ја ослабат моќта на САД и сакаат да ги ослабат САД во светот воопшто“, рече Браже.
Она што светот го гледа сега, вели таа, е дека кога Путин се меша во други земји, сака да ја контролира и територијата и политичките одлуки на нивните влади. Во Сирија, на пример, го поддржа авторитарниот режим на Башар ал Асад и доби воени бази во Медитеранот.
Но, Путин не го постигна она што го сакаше за време на тригодишната војна во Украина и „ќе се обиде да го постигне тоа преку мировни преговори“, рече Браже. „Затоа е важно јасно да ја запомниме оваа перспектива во секој договор што ќе го постигнеме или за кој ќе преговараме“.
Според АП, таа рече дека иако на минатонеделните разговори во Саудиска Арабија учествуваа само американски и руски претставници, „Европа беше вклучена“ во мировните преговори поради постојаната комуникација со Украинците и Американците. Таа била три пати во Вашингтон од средината на декември и рече дека ќе отпатува за Вашингтон повторно на разговори со пратеници и претставници на администрацијата.
Францускиот претседател Емануел Макрон се сретна со Трамп во понеделникот во Белата куќа, а британскиот премиер Кир Стармер треба да се сретне со него во четврток. Браже нагласи дека сегашната задача на Европа е да ја зајакне трансатлантската алијанса и да изгради свои армии и одбранбени индустрии.
Минатата недела Латвија објави дека следната година ќе ги зголеми трошоците за одбрана на 4% од БДП и ќе продолжи да се движи кон 5%. Членките на НАТО се согласија да трошат најмалку 2% од својот БДП за одбрана. „Ние инвестираме во сопствените способности“, рече таа. „Би сакале сите Европејци да го прават тоа. Тоа е едно од прашањата за кои разговараме“.
Како членки на НАТО, рече Браже, Латвија и соседните балтички држави Естонија и Литванија мора да се погрижат да бидат подготвени за каква било идна агресија од страна на Русија. Таа рече дека нивниот фокус е на одвраќање – рано известување, брз одговор, воена способност и политичка волја.
Трите балтички држави беа окупирани од нацистичка Германија за време на Втората светска војна, а по војната паднаа под советска контрола. Како и Украина, тие станаа независни земји по распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година.
Браже на состанокот на Советот за безбедност на ОН во понеделникот истакна дека „само победата на Украина може да обезбеди трајна безбедност и да стави крај на руската империјалистичка агресија“, пренесува АП.
„Силно веруваме дека брзањето да се постигне прекин на огнот нема да доведе до одржлив мир, напротив, тоа само ќе ја зајакне Русија, охрабрувајќи ја натамошната експанзија и ставајќи ја глобалната безбедност во сериозна опасност“, рече таа.
Макрон рече дека разговарал со 30 европски и сојузнички лидери, од кои некои рекле дека се подготвени да бидат дел од безбедносните гаранции за Украина во мировниот договор. Браже рече дека, иако се водени прелиминарни разговори, сè уште нема мировен процес.
Кога ќе постои, рече таа, „ќе се водиме од потребите на Украина“.
„За која било безбедносна сила ни требаат воени совети“, рече Браже. „Потребни ни се воени совети. Кои видови сили постојат? Каде? Дали војниците се повлечени од руската страна од контакт линијата? До каде? Која е локацијата на која било безбедносна сила?“
Браже рече дека најважно е мирот да биде долготраен, а не само прекин на огнот од кој може повторно да започне војна. „Никој не го сака тоа“, рече таа.
