Британскиот премиер Кир Стармер денес на самитот на НАТО во Хаг ќе објави дека новата ескадрила ќе биде дел од сојузничката мисија за одвраќање, во рамки на која авионите на земјите-членки ќе можат да носат американско нуклеарно оружје.
Станува збор за преседан за Кралските воздухопловни сили (РАФ), кои од 1990-тите веќе немаа способност да носат нуклеарно оружје од воздух. „Во ерата на радикална несигурност, повеќе не можеме да го земаме мирот здраво за готово“, рече Стармер. „Овие авиони Ф-35 со двојна намена ќе отворат ново поглавје за нашите РАФ и ќе послужат како средство за одвраќање од заканите за Велика Британија и нашите сојузници.“
Одлуката доаѓа во време на растечка несигурност во Европа и обиди на сојузниците да го убедат американскиот претседател Доналд Трамп дека сериозно ја сфаќаат одбраната на континентот. Кратко пред своето пристигнување во Хаг, Трамп јавно го доведе во прашање фундаменталниот принцип на НАТО за колективна одбрана од Член 5.
Поради сè посилниот притисок од Вашингтон, сојузниците се обврзаа да ги зголемат воените и одбранбените трошоци на 5% од БДП до 2035 година. Набавката на нови авиони Ф-35А е дел од поширок пакет за зајакнување на европските капацитети, што би можело да ја компензира зависноста од американскиот чадор, но исто така и порака до Русија и Кина и нивните територијални претензии.
Авионите ќе бидат базирани во воздухопловната база Мархам на РАФ во Норфолк. За разлика од националното одвраќање базирано на подморници со нуклеарни проектили, оваа ескадрила ќе дејствува во рамки на колективната стратегија на НАТО.
Марк Руте, новиот шеф на НАТО, ја поздрави одлуката и ја нарече „уште еден силен британски придонес кон алијансата“. Белгија, Германија и Холандија веќе учествуваат во оваа мисија со слични авиони, додека досегашниот британски Ф-35Б, кој може да полетува од носачи на авиони, немаше способност да носи нуклеарно оружје.
Новата верзија на Ф-35А полетува од писта, има поголем дострел и може да носи нуклеарни или конвенционални боеви глави.
Иако владата најавува дека нарачката ќе поддржи 20.000 работни места во Велика Британија, политичките реакции не се едногласни. Министерот за одбрана Џон Хили се осврна на неодамнешната ревизија на одбранбената политика, која наводно препорачала поголем ангажман во заедничката мисија на НАТО.
Сепак, јавната верзија на документот не содржеше таква препорака. Главниот автор на извештајот Џорџ Робертсон рече дека концептот бил разгледан, но не бил усвоен: „Доколку го застапувавме, ќе беше во документот. Не бевме особено ентузијастични“, изјави тој пред парламентарната комисија. Робертсон, кој беше министер за одбрана кон крајот на 1990-тите, потсети дека токму тој тогаш ја укина можноста за носење нуклеарни бомби кои се лансираат од воздух.
Новата нарачка не значи дека РАФ ќе добие дополнителни авиони во споредба со планираните 138. Напротив, станува збор за диверзификација – комбинација од верзии А и Б во британската флота, и покрај противењето на дел од Кралската морнарица кој верува дека ова би можело дополнително да го намали бројот на авиони способни за операции од носачи на авиони.
Новите авиони се произведуваат во САД од компанијата Локхид Мартин, но важен дел од производството се одвива во Велика Британија со учество на компанијата БАЕ Системи, според Скај њуз.