Виктор Пинхасов е еден од нив и е насмеан. По пет дена осамено пешачење, 34-годишникот штотуку пристигна на безбедно место. „Сакам да заминам и да бидам слободен, да живеам“, им рече тој на новинарите во неверица. Тој е само еден од десетиците мажи кои нелегално ја преминуваат границата секоја недела, објави Си-ен-ен.
По речиси четири години отпор кон руската инвазија, Украина се соочува со огромна криза со персонал. Силите на Киев едвај успеваат да ја држат фронтовската линија долга повеќе од 965 километри против руските трупи кои водат немилосрдна војна на исцрпување.
Во меѓувреме, Русија може да се потпре на население три пати поголемо од населението на Украина за да ги пополни своите редови, и покрај огромните загуби. Поради воената состојба, на сите способни мажи на возраст меѓу 23 и 60 години им е забрането да ја напуштат земјата, а Канцеларијата на украинскиот генерален обвинител отвори речиси 290.000 кривични случаи за дезертерство до септември.
За Пинхасов, поранешен таксист од Киев, животот дома станал неподнослив, дури и кога претседателот на САД Доналд Трамп, рускиот претседател Владимир Путин, украинскиот претседател Володимир Зеленски и европските лидери нудат спротивставени визии за крај на војната.
„Никој не сака мир. Ниту Путин, ни Зеленски, ни Трамп“, рече тој отворено со шолја чај во романскиот пограничен град Сигету Марматиеи. Тој се подготвувал за своето бегство еден месец, проучувајќи апликации за навигација и канали на Телеграм, и ја фрлил целата своја опрема на границата за да може да избега и да ги избегне украинските граничари.
Но, не сите успеваат. Најмалку 29 мажи загинале обидувајќи се да ги преминат опасните планини или се удавиле во реката Тиса што ги дели Романија и Украина. Дима, 42-годишен градежен работник, ги загубил сите прсти на нозете од смрзнатини по пет дена талкање на температури под нулата. „Беше шок кога ги видов моите стапала“, рече тој. „Ме боли секој ден. Ме боли секоја минута, секоја секунда.“
Таткото на две деца избегал откако добил повик за мобилизација. Тој им платил на шверцери, но вели дека не бил предупреден за смртоносните ризици. „Кога бевме на врвот на планината, имаше голема снежна бура, снег. Не можевме да се видиме ако се поместевме едно метро“, се присети тој. Еден од мажите со кои патувал замрзнал, а Дима бил убеден дека ќе ја доживее истата судбина пред да биде спасен од романската планинска служба.
Ден Бенга ги предводи овие мисии за спасување. Неговиот тим од службата Салвамонт Марамурес спасил 377 украински мажи од почетокот на војната. Тој вели дека многумина доаѓаат неопремени за стрмните клисури и снег до колена. „Подобро би умреле во планините обидувајќи се да избегаат отколку во војна“, рече Бенга, одбивајќи да ги осуди. „Всушност не знаеме што се случува во нивниот ум, во нивната душа… Нашата работа е полна со емпатија за човештвото.“
Самиот Бенга речиси ќе загинел. На Бадник 2022 година, тој бил заробен во снежна бура пет дена, носејќи Украинец на грб 14 часа додека не биле пронајдени. Властите го прогласиле за исчезнат, а на неговото семејство му било кажано да се подготви за најлошото. Спасениот маж го опиша искуството како чудо: „Имав болки по целото тело. Чекањето спасувачи беше како чекање чудо.“
Оние со подлабок џеб бараат спас кај шверцери кои отворено ги рекламираат своите услуги на социјалните мрежи. „Артем“, со повеќе од 4.000 следбеници на Тикток, тврди дека може да организира безбеден премин до Романија за 14.000 долари. „Спасуваме луѓе кои само сакаат да живеат, да ја изградат својата иднина“, рече тој, споредувајќи ја својата работа со служба за спасување. Тој објасни дека клучот до успехот е поткупување на украинските граничари да „замижат“.
Репортер на Си-ен-ен, претставувајќи се како Украинец кој се обидува да избега, ги контактирал шверцерите. „Ги носиме луѓето директно до границата, а потоа тие само одат 300 до 400 метри и веќе се во Романија“, објасни еден. Друг бил уште подиректен: „Ве носиме директно до бодликавата жица со мотоцикли. Брзо ја преминувате жицата. Влегувате 100 метри длабоко во Романија и кога ќе бидете на безбедно место, испратете ја уплатата на крипто паричник“.
Украинската Државна гранична служба соопшти дека има нулта толеранција за корупција. „Нашата служба за внатрешна безбедност активно работи на откривање на сите случаи на нелегални активности“, рече портпаролот Андриј Демченко, додавајќи дека „наводите од нелегални групи кои го кршат законот мора да бидат поткрепени со докази. Во спротивно, тоа може едноставно да биде клевета“.
Сепак, бегството од фронтот во Украина се смета за срамен чин. Мажите фатени во обид да ја преминат границата нелегално често се мобилизираат кратко потоа. Но, за таксистот Пинхасов, ризикот вредеше. Во меѓувреме, тој стигна до Швајцарија, каде што повторно се сретна со својата петмесечна ќерка.
