Неповолните економски трендови шират вознемиреност во најсреќната земја во светот. Но дури и по илјада дена невработеност, 33-годишниот Јухо-Пека Палома не дозволил проблемите на Финска да го обесхрабрат.
Финска се соочува со економска стагнација, зголемена невработеност и штури јавни финансии, но и покрај ова, успеа да ја обезбеди титулата најсреќна земја во светот осма година по ред, според годишниот Извештај за светска среќа, пишува Ројтерс.
Експертите велат дека голем дел од успехот на земјата може да ѝ се припише на дарежливата социјална држава, но сега тој се намалува бидејќи министрите се соочуваат со зголемени трошоци за социјална помош поради стареењето на населението.
„Благодарен сум што во Финска постои мрежа за безбедност и систем за социјална заштита што ме поддржуваа финансиски… Па можеби не сум понесреќен од порано“, рече Палома, кој ги одбележа своите 1.000 дена невработеност со симболичен протест „донеси си храна“ на скалите на парламентот.
„Но не чувствувам дека можам многу да направам за да ја променам мојата ситуација“, изјави за Ројтерс поранешниот видеопродуцент, кој поднел безброј апликации за работа и поминал низ 11 неуспешни интервјуа.
Иако надоместоците за невработеност се намалени, владата ги остави „речиси светите“ пензии недопрени, се пожали тој. Ројтерс пишува дека Финска, чија економија е во голема мера зависна од извозот, се бори од 2014 година, кога телефонскиот бизнис на Нокиа, некогаш највредната компанија во Европа, пропадна откако несмасно имплементираше премин кон паметни телефони со екран на допир. Санкциите кон соседна Русија поради нејзината војна во Украина, исто така, ги погодија извозот и туризмот, додека неизвесноста околу царините и глобалната трговија претставува дополнителен предизвик.
Централната банка на Финска прогнозира економски раст од 0,3 проценти оваа година, што е намалување од 0,4 проценти во 2024 година. Невработеноста е меѓу највисоките во Европската Унија и се искачи на 10,3 проценти во октомври – највисока за најмалку 15 години – според податоците од Статистичката служба на Финска објавени во вторникот. Стапката беше повеќе од двојно поголема од онаа кај лицата на возраст од 15 до 24 години, на 22,4 проценти, објави британската агенција.
Европската комисија вчера предложи Финска да се стави во таканаречена „постапка за прекумерен дефицит“ откако процени дека Финска ќе има буџетски дефицит над ограничувањето од 3 проценти на Европската Унија во следните три години.
Лошите јавни финансии веќе ја натераа владата да почне да намалува делови од социјалната држава, вклучувајќи ги надоместоците за невработеност, субвенциите за домување и некои медицински установи.
„Искрено, се плашам за младите луѓе“, рече Хана Таимио, 54, уште една невработена Финка, која се придружи во одбележувањето на Палома и се плаши дека можеби никогаш повеќе нема да работи. „Сите овие кратења и колапси… се навистина застрашувачки“.
Десничарската коалициска влада, на власт од 2023 година, има цел да „ги зајакне јавните финансии и да го стави под контрола растечкиот долг“, изјави за Ројтерс министерот за вработување Матијас Мартинен.
Тој ја нарече високата стапка на невработеност „ужасна ситуација“, но ја бранеше одлуката на владата да ги поедностави отпуштањата за работодавците да имаат помал ризик при вработувањето, што на крајот треба да го зголеми вработувањето. Сепак, некои критичари тврдат дека мерките за штедење ги влошиле економските предизвици и песимизмот кај потрошувачите.
Лаури Холапа, директор на Финскиот центар за нова економска анализа, посочи на економските симулации што покажуваат дека мерките за фискална консолидација би можеле дури и да доведат до зголемување на јавниот долг.
Но среќата е многу повеќе од економија, објави Ројтерс.
Проценките на испитаниците за квалитетот на животот во анкетата за среќа повеќе зависат од фактори како што се отпорноста и способноста за „колективно и конструктивно дејствување во тешки времиња“ отколку од националните економски околности, рече основачкиот уредник на извештајот, професорот емеритус Џон Хеливел.
„Секако, Финска има многу висок степен на отпорност“, рече тој.
Најновите податоци од истражувачката фирма Галуп покажуваат дека немало значителни флуктуации во емоционалната благосостојба што Финците ја пријавуваат во споредба со минатата година. Податоците од истата анкета за проценките на квалитетот на животот ќе бидат објавени во следниот Извештај за светската среќа.
Тој извештај, исто така, ги зема предвид клучните индикатори како што се БДП по жител, социјалната поддршка и очекуваниот здрав животен век.
Потресена од финансискиот удар од долгиот период на невработеност, Палома ѝ се обратила на бесплатна заедничка сауна на брегот на Балтичко Море во Хелсинки, управувана и финансирана од волонтери.
„Сауната е место каде што сите се еднакви… Не можете да кажете што прави некој, кој е, по изгледот“, рече тој.
Кога ги праша своите следбеници на социјалните мрежи што треба да направи на својот 1.000-ти ден од невработеноста, тој доби милион прегледи и поплава од предлози – вклучувајќи и перформанс „донеси си храна“ на скалите на парламентот.
„Очигледно сум тука за да одбележам нешто што никогаш не сакав да го одбележам“, рече тој додека ги делеше своите домашни колачи.
Но „решив дека ова е мојот момент. Морам да го искористам и да направам нешто“, заклучи тој.
