Извештајот на ЕК доаѓа во време на отворен притисок од властите и телевизиите и таблоидите кои се симпатизери на српскиот претседател Александар Вучиќ врз медиумите кои се финансиски и уреднички независни од владејачкиот систем.
Малку независни медиуми, сите под голем притисок од режимот
Тие притисоци се нескриено засилени, особено во бранот едногодишни антивладини протести предводени од студентското движење во Србија по трагедијата во Нови Сад – загинувањето на 16 лица при падот на стреата на железничката станица во Нови Сад.
Дополнителен сомнеж дека владата сака да ги задуши медиумите на Јунајтед медија, дел од западната корпорација Јунајтед груп, првенствено кабелскиот канал Н1, порталот на таа телевизија, и неколку други портали и печатени медиуми, беше поттикнато од аудио-снимка од разговор помеѓу шефот на државниот Телеком Владимир Лучиќ, кој контролира значаен дел од медиумите во Србија, и шефот на Јунајтед груп Стен Милер.
Снимката е објавена од Проектот за истражување на организиран криминал и корупција (ОЦЦРП), а на неа се слуша како Милер му кажува на Лучиќ дека мора „да ја направи компанијата во Србија (УМ) многу мала“, но дека „не може да ја отпушти Александра (Суботиќ) денес“, директорката на УМ. Разговорот имплицира дека српскиот претседател побарал отпуштање.
„За тоа е потребно време… Разбирам дека претседателот ви се јавил и е многу вознемирен, и можам да го разберам тоа, но морам да најдам начин да го направам тоа брзо и ефикасно“, вели Милер. Ниту Милер ниту Лучиќ не ги негираа ниту снимката ниту разговорот.
Фатени „со спуштени гаќи“
„Српскиот претседател Вучиќ и неговиот медиумски послушник Владимир Лучиќ беа фатени со спуштени гаќи“, напиша подоцна на социјалната мрежа Икс Дру Саливан, еден од основачите на ОЦЦРП.
Во меѓувреме, програмските директори на центрите Н1 Србија, Н1 Босна и Херцеговина, Н1 Хрватска и Н1 Словенија предложија „спроведување на менаџерско преземање, односно купување на Н1 од Јунајтед груп врз пазарни принципи, со финансиска поддршка од кредибилни надворешни инвеститори“.
Потоа, менаџментот на групацијата Н1 и нејзините партнерски редакции во Србија – Нова С, Нова.рс, Данас и Радар – испрати „официјална понуда до сопствениците на тие медиуми – БЦ партнерс и Јунајтед груп, да преземат 100 проценти сопственост врз новинските медиуми во Србија и регионот“, објави Н1 Србија на 10 ноември.
„Идејата за понуда за купување на медиумите од сопственикот е пред сè наша намера да ја зачуваме независноста и да спречиме можноста нашата независност да биде загрозена. Опстанокот на слободното новинарство во Србија зависи од медиуми како Н1 Нова, Данас и Радар. Ако зад намерите на сопствениците на УГ стојат само деловни мотиви – тогаш тие треба да го гледаат ова решение како можност чесно да ги напуштат своите бизниси надвор од територијата на ЕУ, како што најавија во претходните најави“, објаснува програмскиот директор на Н1 Србија Игор Божиќ, за Хина.
Намера за затворање на медиумите
Неговиот колега Ранко Пивљанин, главен уредник на весникот Нова, вели дека понудата била „принуден потег“. „Тоа е единственото нешто што ни преостанува да не се предадеме без борба и да се обидеме да ја зачуваме оваа, речиси единствена, слободна медиумска оаза во информативната пустина создадена од режимот“, кажа Пивљанин за Хина.
Тој додава дека очигледната намера за затворање на медиумите е „документирана“ со снимката на новиот директор на УГ и шефот на српски Телеком.
„Агендата на новите сопственици на УГ, а со тоа и на УМ, е да „воспостават ред“, да ги „дисциплинираат“ телевизиите, весниците и порталите во рамките на таа група, или да ги затворат поради каприц и за пропагандна корист на автократскиот владетел на Србија. Немавме друг избор освен да го пробаме ова со менаџерско преземање“, кажа Пивљанин.
Тој не крие дека неговиот „страв е поголем од надежта“. „Направивме сè што е во наша моќ да не ги изгаснеме ни последните неколку свеќи во медиумскиот мрак кој владее во Србија“, рече Пивљанин.
Медиумските си напаѓа и министерот за информации
Во исто време, притисокот врз тие медиуми во Србија, особено врз Н1, не престанува. Во средата, министерот за информации кој е убеден десничар, Борис Братина, познат на јавноста, меѓу другото, по тоа што еуфорично го запали знамето на Европската Унија на десничарски митинг во 2009 година, се истакна во овој поглед.
На прорежимска телевизија, Братина го нарече Н1 подружница на странски агентури.
„Тие всушност работат како подружница на странски агентури. Затоа бараме дополнителни измени во законот, бидејќи тие всушност не треба да постојат во нашиот етер“, кажа министерот Братина. Тој го додаде Радио Слободна Европа на својата листа на непожелни медиуми во Србија, велејќи дека РСЕ „всушност ја структурира суштината на сите антисрпски програми“.
Игор Божиќ потсетува дека „и Н1 и другите медиуми на УМ во Србија се мета на прорежимски таблоиди и претставници на владата, особено претседателот на Србија, Александар Вучиќ, уште од нивното основање“.
„Реториката и етикетирањето во последната година се засилија до таа мера што за нив станавме „терористи“ или „окупациски медиуми“. Секојдневно нашите новинари се цел, секојдневно добиваат закани, а исто така бележиме и физички напади, дури и од страна на полицијата, врз нашите новинари кои известуваат од протестите. Сето ова ја покажува нервозата на режимот“, кажа Божиќ за Хина.
