Со оглед на тоа што некои анкети покажуваат двоцифрена предност за опозицијата, 62-годишниот Орбан наводно си игра со идејата што би му овозможила да владее дури и ако неговата партија Фидес изгуби на изборите. Идејата за претворање на церемонијалната улога на шеф на државата во моќна функција, по примерот на Турција и Русија, предизвика загриженост во Будимпешта дека Орбан нема да си замине тивко ако изгуби на првите избори во две децении.
Самиот Орбан ги разгоре шпекулациите минатиот месец кога, по средбата со американскиот претседател и сојузник Доналд Трамп во Белата куќа, рече дека планот за воведување претседателски систем „отсекогаш бил на маса“. Во еден вид потврда на оваа шпекулација, унгарскиот парламент во среда одобри закон на Фидес со кој ќе им биде потешко на идните состави да го отстранат претседателот од функцијата.
Веста веднаш влијаеше на финансиските пазари – форинтата падна за 0,8 проценти во однос на еврото, а вредноста на унгарските државни обврзници исто така падна.
Можноста за уставно инженерство внимателно ја следи и опозициската партија Тиса, чиј лидер Петер Маѓар стана најсериозен предизвикувач на Орбан во последната деценија. Маѓар, кој некогаш имаше блиски врски со врвот на Фидес, вети дека ќе го демонтира „нелибералниот“ систем на Орбан ако победи во април.
Според извор запознаен со размислувањето на раководството на Тиса, реструктуирањето на претседателската функција е едно сценарио што опозицијата не го исклучува. Од партијата Тиса не одговорија на барањето за коментар. Канцеларијата на Орбан исто така не одговори на барањето за коментар, но неговиот портпарол Золтан Ковач подоцна објави на социјалните медиуми дека поставувањето прашања за претседателскиот систем е дел од „левичарската рутина на лажни вести“.
Доколку Фидес победи во април, Орбан како претседател со нови овластувања би можел да продолжи да има водечка улога, особено во надворешната политика, додека секојдневните работи на владата ќе му го препушти на еден од своите лојални соработници. Доколку изгуби, како моќен претседател би можел значително да ја ограничи способноста на Маѓар да ја врати Унгарија на проевропски пат по години конфликт со Брисел.
Сепак, времето е клучно. За да направи таков потег, Орбан би морал да го искористи моменталното двотретинско мнозинство на Фидес во парламентот пред априлските избори. Тоа би барало и оставка на сегашниот претседател Тамаш Суљок, исто така кадар на Фидес чиј мандат завршува во 2029 година.
„Тоа би бил план за вонредна ситуација за спасување на системот на Орбан, признание дека ова не може да се постигне преку гласачките кутии“, рече Даниел Хегедус, директор за централна Европа во Германскиот Маршалов фонд. „Ризично е, но не може да се исклучи.“
Трансформацијата на улогата на премиерот во моќна претседателска функција веќе е видена во авторитарните прирачници. Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, со кого Орбан се сретна во Истанбул во понеделник, направи сличен потег во 2014 година. Владимир Путин имаше сличен пат во Русија за да ги заобиколи ограничувањата на мандатите.
По средбата со Трамп, Орбан ја пофали моќта на претседателскиот систем. Во САД, Трамп „вели „ова е она што го сакам, а вие смислите како“, изјави Орбан за унгарската телевизија АТВ во ноември, додавајќи: „Прашањето е тука и сега, со нашата историја и знаење и предизвиците со кои се соочуваме, што е најдобро за Унгарците?“
Се чини дека меѓународниот контекст би можел да му одговара на Орбан. Иако ЕУ суспендираше дел од финансирањето за Унгарија по изборите во 2022 година, оваа мерка не го ограничи. Со оглед на тоа што Вашингтон под Трамп ги нарушува трансатлантските односи, ЕУ има поголеми проблеми, а самиот Трамп го нарече Орбан „голем лидер“.
Маѓар вети дека ќе го преиспита владеењето на Орбан и ќе ги гони одговорните за корупција, на што Орбан одговори со поставување на свои лојални кадри на клучни позиции со долги мандати кои би преживеале и по евентуалната промена на власта.
Така, претходно оваа година, по оставката на главниот обвинител, тој назначи наследник со деветгодишен мандат, а претходниот лојален обвинител, Петер Полт, го префрли во Уставниот суд со 12-годишен мандат. Потегот што Фидес го направи во парламентот во среда, со кој му се дава на Уставниот суд овластување да го блокира отстранувањето на претседателот, дополнително ја зацврстува таа стратегија.
