За само три дена кон крајот на минатиот месец, републиканскиот претседател започна постапка за отпуштање на гувернерката на Федералните резерви Лиза Кук, директорката на Центрите за контрола и превенција на болести (ЦДЦ) Сузан Монарез, и регулаторот на железницата Роберт Примус.
Овие потези ја истакнуваат желбата на Трамп да врши влијание во секторите кои обично се сметаат за независни од директната политичка контрола и би можеле да имаат големи последици за финансиските пазари, здравствената политика и јавната доверба во институциите.
Според експертите за претседателските овластувања, промените би можеле да ја поткопаат довербата во агенциите чија мисија е да го информираат приватниот сектор и да му обезбедат експертиза на претседателот, додека работат надвор од доменот на политиката на која било партија. Доколку им се дозволи да останат на сила, независноста на другите институции би можела да биде доведена во прашање, оценува агенцијата Ројтерс.
„Тоа е нешто ново, на лош начин, и претставува значително узурпирање на моќта од страна на претседателот“, вели Макс Стиер, претседател на организацијата Партнерство за јавна служба, која се занимава со застапување на јавниот интерес. „Претседателот има голема моќ, но има ограничувања… А денес имаме претседател кој не признава ниту едно од тие ограничувања.“
Службениците на Белата куќа изјавија дека претседателот дејствувал во рамките на своите законски овластувања за да ја спроведе агендата за која е избран. Администрацијата соопшти дека Монарез и Примус се отпуштени затоа што не се усогласувале со агендата на Трамп и дека сакаат ЦДЦ да се фокусира на својата основна мисија.
Монарез, која положи заклетва на функцијата пред помалку од еден месец, се спротивстави на промените во политиката за вакцини за кои сметаше дека се спротивставуваат на научните докази, кажа нејзин близок помошник. На социјалните медиуми на Примус имаше објави кои би можеле да се протолкуваат како критички настроени кон политиките на администрацијата на Трамп кои немаат никаква врска со железницата.
Администрацијата ја обвини Лиза Кук за измама со хипотеки, што таа го негира. Но, Трамп јасно стави до знаење дека има друг мотив за нејзиното отпуштање, велејќи на состанокот на кабинетот во вторникот дека наскоро ќе има мнозинство лојални луѓе во одборот на гувернери на Федералните резерви, што помага да се утврдат каматните стапки што Трамп сака да ги одржи пониски.
Кук ги тужеше Трамп и Федералните резерви, тврдејќи дека неоснованото обвинение за измама со хипотеки не дава правна основа за нејзино отпуштање. Монарез одби да поднесе оставка. Примус кажа дека неговото отпуштање е правно неважечко.
Повеќето американски претседатели избегнуваа да коментираат за работата на Федералните резерви, а камоли да влијаат врз монетарната политика или да ги отстрануваат членовите на одборот на гувернери. Независните централни банки низ целиот свет се сметаат за клучни за одржување на стабилноста на глобалната економија, но Трамп честопати ги доведуваше во прашање воспоставените норми.
„Ако биде дозволено ова… разрешување во Федералните резерви да остане на сила, тогаш ќе настане домино-ефект“, кажа Џејн Манерс, вонредна професорка на Правниот факултет Фордхам и експертка за претседателските овластувања, „Повеќе нема да имаме административна држава каде што носителите на одлуки уживаат заштита од отворен политички притисок.“
За време на неговите седум месеци на функцијата, Трамп беше агресивен во своите напори да доминира не само во федералната влада, туку и во јавниот живот на нацијата.
Минатиот вторник, тој им се придружи на незадоволните клиенти јавно барајќи од синџирот ресторани Крекер барел да се откаже од планираната промена на логото, што компанијата го направи подоцна истиот ден. Тој го избегна долгогодишното непишано правило на републиканците преговарајќи за договори според кои американската влада би преземала 10 отсто од акциите на производителот на чипови Интел и би генерирала приходи од продажбата на својот конкурент Енвидија. Тој, исто така, бара нови овластувања над приватните универзитети, користејќи го нивното јавно финансирање како средство за притисок.
Белата куќа инсистира дека целокупниот пристап на Трамп е соодветен и ги брани одлуките за смена.
„Администрацијата на Доналд Трамп ја користи секоја моќ доделена на извршната власт од Уставот и Конгресот за да ја спроведе агендата „Америка на прво место“ што го донесе изборот на претседателот“, кажа портпаролката на Белата куќа Тејлор Роџерс.
„Претседателот Трамп го одржува своето ветување да ги стави интересите на американскиот народ пред странските земји, академски кули од слонова коска, неизбраните бирократи и отуѓени „воукстери““.
Размислувајќи за можноста за испраќање војници да патролираат низ Чикаго, кој е контролиран од демократите, Трамп кажа „Имам право да правам што сакам“.
За разлика од претходните амбициозни американски претседатели, од Абрахам Линколн до Френклин Д. Рузвелт, сегашниот врховен командант досега се соочи со многу малку отпор од рамноправните гранки на власта – Конгресот и Врховниот суд.
Тој отпушти службеници за кои се сметаше дека се спротивставуваат на неговата агенда, назначи помошници на Белата куќа да ја надгледуваат нивната работа, користеше законски овластувања за да ги поништи и унапреди службеници како претседателот на Федералната комисија за комуникации, Брендан Кар, и директорот на Федералната агенција за финансирање на домување Вилијам Пулт, кои беа построги кон неговите противници.
„Претходните претседатели ја почитуваа потребата од непартиски, стручни проценки на агенциите. „Непартиските, колегијални прегледи“ немаат место во погледот на Трамп на владата. Тој повеќе или помалку ја смета федералната влада за дел од Трамп организацијата и сака да ја води на ист начин“, изјави за Ројтерс Даниел Фарбер, професор по право на Универзитетот во Калифорнија во Беркли.
Врховниот суд, доминиран од конзервативци, одобри некои од повикувањата на Трамп на извршните овластувања, вклучително и неговото право да ги отстрани членовите на номинално независните регулаторни агенции.
Судот алудираше на одредени ограничувања во неодамнешната пресуда, сугерирајќи дека таквите овластувања можеби не се применуваат целосно на Федералните резерви. Се чини дека Трамп е подготвен да го стави тоа прашање на тест.
