„Собираме стотици милијарди долари од царини. Ќе издадеме дивиденди… веројатно кон средината на следната година, во илјадници долари за лица со умерени и средни приходи“, објави Трамп. Сепак, и покрај тврдењата на претседателот, експертите предупредуваат на огромни, можеби непремостливи пречки кои стојат на патот на тоа ветување, пишува Си-ен-ен.
Пресметката едноставно не се собира
Најголемата пречка за планот на Трамп е едноставната математика. Иако царините носат значителни приходи во државната каса – според проценките на Даночната фондација, тие ќе бидат 158,4 милијарди долари во 2025 година и дополнителни 207,5 милијарди во 2026 година – тоа не е ни приближно доволно за да се покријат трошоците за исплата на дивиденди.
Даночната фондација анализирала три можни модели на плаќање, од кои секој би чинел повеќе од вкупните даночни приходи. На пример, дури и најскромното сценарио, кое би вклучувало само даночни обврзници со приходи до 100.000 долари, би чинело речиси 280 милијарди долари.
Тоа е 121 милијарда повеќе од проектираните приходи за оваа година. Најскапата варијанта, која би ги вклучувала сите граѓани, сопружници и издржувани лица, би достигнала вртоглави 607 милијарди долари.
Проблемот е што администрацијата на Трамп веќе ги одвои царинските приходи за покривање на трошоците за други даночни и буџетски ставки. „Ова е како магично дрво за пари кон кое се обраќате секогаш кога ви требаат пари. Секако, тоа не е реално“, живописно објаснува Скот Линсиком од Институтот Като.
Политичка опструкција во Конгресот
Друг голем проблем е што исплатата на дивиденди би морала да биде одобрена од Конгресот, а во моментов е многу неизвесно дали има доволно гласови за тоа. Многу пратеници, особено оние кои се загрижени за растечкиот јавен долг, веќе неволно го поддржаа пакетот за даночни олеснувања на претседателот, а огромниот нов трошок само би ги продлабочил нивните стравувања.
Националниот долг на САД, кој надмина 34 трилиони долари во јануари 2024 година, порасна на 38 трилиони долари до крајот на минатиот месец. „Сметам дека е крајно неверојатно републиканските буџетски јастреби едноставно да се согласат да потрошат дополнителни 300 до 600 милијарди долари“, вели Линсиком.
Стимуланс што може да ви ја погоди главата
Нема сомнение дека многу Американци би поздравиле чек од 2.000 долари бидејќи се соочуваат со високи цени на прехранбените производи и растечки трошоци за живот. Сепак, економистите предупредуваат дека таквата мерка може да има спротивен ефект и дополнително да ја влоши инфлацијата.
Проблемот лежи во тоа што дополнителни пари во рацете на потрошувачите нагло би ја зголемиле побарувачката, а како што покажа неодамнешната инфлациска криза, стимулирањето на побарувачката без зголемување на понудата води до повисоки цени. Иронично, многу републиканци ја обвинија високата инфлација токму за стимулативните чекови кои ги додели администрацијата на Џо Бајден во 2021 година, што би можело да им го отежни поддржувањето на слична мерка сега.
Дури и некои економисти блиски до Трамп изразуваат скептицизам.
„Испраќањето чекови на луѓето е лош начин за стимулирање на економијата“, изјави за Си-ен-ен Стивен Мур, поранешен економски советник на Трамп.
„Ако има вишок приходи од царини, тие треба да се користат за намалување на даноците на доход во сите области. Стимулативните чекови само ја поттикнуваат инфлацијата.“
Правна битка пред Врховниот суд
Заедно со буџетските, политичките и економските пречки, постои и правна. Мнозинството судии на Врховниот суд за време на неодамнешните усни расправи изразија сомнеж во легалноста на употребата на вонредни овластувања од страна на Трамп за воведување глобални тарифи.
Според проценките на Даночната фондација, царинските давачки што би можеле да бидат прогласени за нелегални од страна на судот сочинуваат околу 75 отсто од вкупните нови приходи. „Ако Врховниот суд пресуди дека повеќето тарифи се нелегални, тоа би можело целосно да го попречи планот за враќање на парите на граѓаните“, вели Ерика Јорк од Даночната фондација.
Едно сценарио каде ветувањето на Трамп навистина станува реалност
Сепак, постои едно мрачно сценарио каде чековите од 2.000 долари на Трамп би можеле да станат реалност – ако станат неопходност. Во случај ситуацијата на пазарот на трудот драстично да се влоши и стапката на невработеност значително да се зголеми, Белата куќа би можела да тврди дека директните плаќања кон граѓаните се клучни за спречување на рецесија или ублажување на нејзините последици.
„Речиси како да не треба да очекуваме да се случат стимулативните чекови“, вели Ед Милс, аналитичар за политика во компанијата Рејмонд Џејмс. „Бидејќи тоа би бил знак дека нешто сериозно не е во ред. Ова е само алатка за итни случаи, како кршење на стаклото во итен случај“.
