Ненадејниот израелски напад во вторникот врз лидерите на Хамас во Доха ги разниша тие односи, разбеснувајќи го Трамп и предизвикувајќи остра осуда од Доха и западните сојузници.
Нападот, нареден од израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, а насочен кон политичките канцеларии на палестинската милитантна група, уби еден катарски безбедносен агент и пет милитанти, но не успеа да ги елиминира лидерите на Хамас. Трамп кажа дека е „многу незадоволен од секој аспект“ на израелската операција.
Сепак, и покрај гневот, нападите веројатно нема да го променат основниот пристап на претседателот кон Израел, велат аналитичарите и американските претставници. Напротив, бомбардирањето ја истакна ладнокрвната пресметка која стои зад односот Трамп-Нетанјаху.
Израел покажа дека не се плаши да дејствува против американските интереси. Владата на премиерот Бенјамин Нетанјаху не го предупредила формално Вашингтон за претстојната кампања на бомбардирање во вторникот, соопштија американски претставници.
Во напнатиот телефонски разговор со Нетанјаху во вторникот, Трамп се пожалил дека дознал за нападот од американската војска, а не директно од Израел, изјавил извор запознаен со разговорот.
Трамп, исто така, му изразил незадоволство на Нетанјаху што израелските напади го погодиле Катар, со оглед на неговите блиски врски со САД и клучната улога во разговорите за Газа, изјавил истиот извор.
Тоа отсуство на предупредување го потсети на нападот на Израел врз Хезболах во септември 2024 година, кога Израел повреди илјадници членови на милитантната група користејќи бомбардирани пејџери без да го извести тогашниот претседател на САД Џо Бајден.
Трамп, од своја страна, повремено изразуваше незадоволство од Нетанјаху. Но, неговата администрација силно ја поддржа кампањата на Израел за ослабување на Хамас и му дозволи на Израел во голема мера да ја преземе водечката улога во клучните прашања, како што е нуклеарната програма на Иран.
„Во овој случај, мислам дека Трамп беше вознемирен од тактиките на Нетанјаху“, кажа Арон Дејвид Милер, виш соработник во Фондацијата Карнеги за меѓународен мир и долгогодишен американски преговарач во мировните процеси.
Но, додаде Милер, „Трамп инстинктивно се согласува со ставот на Нетанјаху дека Хамас не може само да биде ослабен внатрешно како воена организација. Мора да биде ослабен фундаментално“.
Замолен за коментар, Белата куќа го упати Ројтерс на изјавите на Трамп објавени во вторник вечерта на мрежата Трут соушал, во кои тој кажа дека бомбардирањето не ги унапредува интересите на САД или Израел.
„Сепак“, напиша Трамп, „елиминацијата на Хамас, кој просперира од несреќата на народот во Газа, е достојна цел“.
Не се очекува поделба
Некои аналитичари не ја исклучуваат можноста Нетанјаху да го истроши трпението на Трамп ако му приреди повеќе изненадувања на Вашингтон. Во пракса, ова би можело да значи повлекување на политичката заштита за израелската инвазија на Газа, што ги налути европските и арапските земји.
„Додека неговите арапски пријатели се жалат на она што го прави Израел – а тие веќе го прават тоа – тој би можел да им каже: Дајте ми веродостоен план за денот потоа во Газа и алтернатива на Хамас како нејзино раководство и јас ќе му кажам на Биби дека направил доволно“, рече Денис Рос, поранешен преговарач за Блискиот Исток во администрациите на демократите и републиканците.
Нападот на Израел во Доха веројатно ќе ги намали надежите на Трамп дека повеќе земји од Заливот ќе се приклучат на Абрахамовиот договор, историски договор посредуван од неговата прва администрација во кој неколку арапски земји воспоставија дипломатски односи со Израел.
Сепак, раздорот меѓу двајцата лидери се чини малку веројатен, според Мајкл Орен, поранешен амбасадор на Израел во Соединетите Држави, истакнувајќи дека Трамп ја цени силата и договорите што ги завршуваат војните.
„Ако Нетанјаху успее да продолжи да се обраќа на тие две страни на овој претседател, тогаш сè ќе биде во ред. Не сум загрижен за нивниот однос“, кажа Орен.
Жешко и ладно
Партнерството Трамп-Нетанјаху имаше свои подеми и падови, признаваат претставници на администрацијата.
„Жешко и ладно беше од кампањата“, вели висок функционер на Белата куќа.
Во мај, Трамп ги посети Саудиска Арабија, Катар и Обединетите Арапски Емирати за време на неговата прва голема странска турнеја, прескокнувајќи го Израел, што многу аналитичари го протолкуваа како навреда. Републиканскиот претседател се врати на власт во јануари ветувајќи дека ќе ги обнови односите со Нетанјаху, кои беа влошени под неговиот демократски претходник.
За време на таа турнеја, Трамп се согласи да ги укине санкциите врз новата сириска влада на барање на саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман. Овој потег ги вознемири израелските претставници кои ги доведуваат во прашање мотивите на сирискиот претседател Ахмед ал Шара, поранешен командант на Ал каеда.
Но, веќе еден месец подоцна, алијансата Трамп-Нетанјаху се чинеше дека е повторно на вистинскиот пат. Откако Израел започна воздушна војна против Иран во јуни, Трамп, кој водеше кампања врз основа на предизборно ветување за прекин на странските конфликти, ги изненади дури и некои од неговите политички сојузници со испраќање бомбардери Б-2 за делумно уништување на клучните ирански нуклеарни објекти.
Тоа наиде на одобрување кај администрацијата на Нетанјаху, но не им користеше на интересите на Трамп за надворешна политика, барем не на краток рок.
Неколку дена подоцна, Трамп ги нападна и Иран и Израел за кршење на прекинот на огнот постигнат со посредство на САД. Во јули, САД се чини дека го критикуваа израелскиот напад во Дамаск, во кој беше уништен дел од сириското министерство за одбрана. А во вторникот, Израел ги извести САД непосредно пред нападот врз Катар, но немаше координација или одобрение од Вашингтон, рекоа двајца американски функционери.
„САД можат да се обидат да го убедат и охрабрат Израел да донесува одлуки“, вели Џонатан Паников, поранешен заменик-офицер за национално разузнавање на САД за Блискиот Исток. „Но, Нетанјаху ќе продолжи да дејствува на начин за кој верува дека е во најдобар интерес на самиот Израел.“
