Српскиот парламент денеска одобри нов закон за уривање на архитектонско обележје што НАТО го бомбардираше во 1999 година, лишувајќи го од културна заштита и отворајќи го патот за семејството на претседателот Трамп да го замени со луксузен хотел.
Плановите за изградба на хотел и станови со брендот Трамп, вредни половина милијарда долари, на местото на обележјето, поранешниот воен комплекс на Генералштабот во Белград, беа блокирани откако владините претставници што го одобрија тоа беа обвинети за измама.
Но минатиот викенд пратениците од владејачката партија на претседателот Александар Вучиќ објавија дека ќе употребат една вонредна одредба во Уставот за да донесат закон со кој ќе се обнови проектот.
Законодавната дебата предизвика осуда од студентите, обвинителите, заштитниците на природата и опозициските политичари во најновата провокација по повеќе од една година протести против корупцијата против владата на Вучиќ, вели Њујорк тајмс.
По почетокот на дебатата за одредбата оваа недела, Европската комисија пак изрази загриженост за еродирањето на владеењето на правото и демократијата во Србија, која повеќе од една деценија се стреми да се приклучи кон Европската Унија.
Сепак, немаше сомнеж дека законот ќе биде усвоен, вели американскиот медиум. Тој беше предложен од Српската напредна партија на Вучиќ и нејзините сојузници, кои имаат мнозинство во Парламентот, а официјални лица денеска изјавија дека ќе стапи во сила в сабота.
Пратеникот што ја предложи мерката, Миленко Јованов, изјави во Парламентот во вторникот дека со неа ќе се ревитализираат бомбардираните згради, кои се во голема мера празни „без план што да се прави со нив“.
Тој, исто така, рече дека проектот за хотелот би можел да ја привлече администрацијата на Трамп во време кога Србија се обидува да ги одржи односите и со Москва и со Западот. Трамп воведе царина од 35 проценти на српскиот увоз, а американските санкции ја попречија компанијата во руска сопственост што е главен снабдувач со нафта на Србија, како и некои од сојузниците на Вучиќ.
„Отвораме простор и создаваме можности земјата да се движи напред“, рече Јованов. „Тоа е нашата главна цел и нашата главна задача.“
„Дали тоа ќе доведе до подобрување на односите со администрацијата на Трамп, со Соединетите Американски Држави – искрено, јас би го сакал тоа“, додаде тој.
Критичарите велат дека со законот ќе се сруши зградата што една пратеничка од опозицијата, Мариника Тепиќ, ја нарече „симбол на отпорот и доказ дека една нација што е разорена и држава што е урната, може повторно да се издигне“.
„Денес сакате да го претворите тој симбол во луксузен комплекс, само за да му угодите на Доналд Трамп“, рече Тепиќ за време на парламентарната дебата. „На самото место каде што некогаш паѓаа бомби, сега планирате да сипете шампањско.“
Зградата на Генералштабот е завршена во 1960-тите и некои ја сметаат за ремек-дело на модернистичката архитектура по Втората светска војна. Таа беше уништена од воздушните напади на НАТО во 1999 година.
Трамп првпат ја изнесе идејата за изградба на хотелот во 2013 година. Во мај 2024 година Србија одобри планови за изградба на хотел со 175 соби, малопродажен простор и повеќе од 1.500 станбени единици на локацијата на Генералштабот под 99-годишен закуп со компанија поврзана со Џаред Кушнер, зетот на Трамп. Плановите, исто така, вклучуваа споменик на жртвите од бомбардирањата на НАТО.
Набргу откако Трамп беше реизбран, српската влада прогласи дека локацијата повеќе не се смета за заштитено културно богатство. Сепак, обвинителот за организиран криминал на Србија оваа година го обвини директорот на државниот институт за култура за фалсификување документи за да го оправда одземањето на заштитениот статус на комплексот. Оттогаш беа обвинети и други владини претставници за култура.
Новиот закон ги поништува постојните прописи што го регулираат користењето на комплексот, вклучително и неговата заштита како место на српското наследство. Законот е подготвен според уставна постапка за која експертите велат дека е наменета за употреба само во екстремни околности.
Не се знае дали законот може да ги поништи кривичните случаи против службените лица, вели Њујорк тајмс. Во соопштението од вторникот, канцеларијата на обвинителот за организиран криминал изјави дека Вучиќ „се обидел да изврши несоодветно и неовластено влијание“ критикувајќи ги случаите во телевизиско интервју. Но обвинителите избегнаа да разговараат за самиот случај.
Портпаролката на Вучиќ изјави дека канцеларијата на претседателот не била вклучена во проектот и ги пренасочи прашањата до моќниот министер за финансии на Србија, Синиша Мали. Мали има врски со Белата куќа преку Ричард Гренел, долгогодишен сојузник на Трамп и сегашен претставник за специјални мисии. Мали не одговорил на барањата за коментар.
Вучиќ и неговите сојузници ја искористија вонредната уставна одредба за да ги поттикнат другите проекти – потенцијално пред судовите да можат да ги разгледаат жалбите за да ги спречат, рече Владимир Обрадовиќ, професор на Универзитетот во Белград.
„Тоа е нивниот начин на работа – да го отстранат институционалниот и јавниот надзор, да создадат простор за корупција и да го покријат со изговор на итност и развој“, рече професорот Обрадовиќ, поранешен политичар, противник на владата на Вучиќ. Тој исто така е член на независен панел што ги истражува недостатоците на владата што придонесоа за уривањето на стреата на железничката станица минатата година, при што загинаа 16 лица.
Овие смртни случаи ги поттикнаа протестите против Вучиќ, вклучително и штрајкот со глад што започна оваа недела пред Парламентот од страна на мајката на една од жртвите.
