Во својата анализа Брет Х. Мекгурк, аналитичар за глобални прашања на Си-ен-ен кој служел под четири американски претседатели, се потсетува на минатите собири.
На ГСОН во 2013 година никој не предвиде дека во следната година ќе доминира глобалната закана на ИСИС. Десет години подоцна, во 2023 година, никој не очекуваше дека Хамас ќе го нападне Израел и ќе го запали Блискиот Исток за само неколку недели. Слично на тоа, во 2019 година, никој не можеше да ја предвиди пандемијата што наскоро од корен ќе ги промени нашите животи.
Се чини дека оваа година не е исклучок. Ако гледаме напред, денешното неуморно темпо на светските настани може да биде само увертира на она што нè чека.
Нема брзо решение за Газа и Украина
Во Газа годината започна со ветување за трифазен прекин на огнот кој требаше да обезбеди ослободување на сите заложници и да ја заврши војната. Тој договор пропадна веќе во март, а оттогаш бевме сведоци на застој во преговорите, хуманитарна криза и најбрутални израелски воени операции. Денес, крајот на конфликтот не се ни наѕира.
Во Њујорк, неколку земји, предводени од Франција и Британија, ја признаа палестинската држава, но овие симболични потези би можеле само да ја влошат ситуацијата. Веројатно ќе предизвикаат израелски контрамерки и ќе ги зајакнат тврдењата на Хамас дека насилството се исплатело, што ќе го отежни дипломатското решение уште повеќе.
Слична е ситуацијата и со Украина. Вашингтон покажа неконзистентни политики оваа година, од повикување на прекин на огнот до суспендирање, а потоа и повторно придвижување на воената помош. Самитот на претседателот Доналд Трамп со Владимир Путин и собирањата на европските сојузници на Киев само ги истакнаа максималистичките цели на рускиот претседател. Украина никогаш нема да прифати такви услови, што ја остава дипломатијата во ќорсокак. Ништо кажано во Њујорк нема да ја промени пресметката на Путин додека Украина се подготвува за сурова зима.
ОН наспроти алијансата КРИСК
Додека разговорите ќе се одржат во Њујорк без конкретни решенија, пред три недели во Пекинг се одржа самит кој испрати сосема поинаква порака. Рускиот претседател Владимир Путин, кинескиот претседател Си Џинпинг и севернокорејскиот лидер Ким Џонг Ун, заедно со иранскиот претседател Масуд Пезешкијан, демонстрираа единство.
Овој сојуз – Кина, Русија, Иран и Северна Кореја (КРИСК) – не е само симболичен. Тој активно ја обликува глобалната реалност, а Украина во моментов е главниот фронт. Северна Кореја испрати десетици илјади војници да ја бранат Русија, Иран ја снабдуваше Русија со беспилотни летала и технологија за нивно масовно производство, а Кина ја финансираше војната со купување руски енергенси.
Во овој контекст, треба да се почитува и наредбата на Си кинеската армија да биде подготвена за евентуална инвазија на Тајван до 2027 година. Таквиот настан би предизвикал глобален економски шок проценет на 10 трилиони долари. Се поставува прашањето дали за неколку години ќе се прашуваме како е можно на Генералното собрание на ОН во 2025 година никој сериозно да не разговарал за оваа закана.
2026 година како пресвртница
Претседателот Трамп, коментирајќи го самитот во Пекинг, кажа: „Се надеваа дека гледам“. Подоцна, во порака упатена до Си, тој напиша на социјалните мрежи: „пренесете ги моите најтопли поздрави до Владимир Путин и Ким Џонг Ун додека заговарате против Соединетите Американски Држави“. Со тоа, тој покажа дека ја разбира пораката.
Прашањето сега е каква порака испраќа Вашингтон. Втората година од мандатот на Трамп, 2026 година, се оформува како историска пресвртница кон свет на стабилност или свет на растечки неред. Ако трошоците за агресијата на Путин и остатокот од алијансата КРИСК се намалат, можеме да го очекуваме второто. Ако трошоците се зголемат и мрежата на сојузници на Америка се зајакне, исходот би можел да биде поповолен.
Консолидација или растечки неред
Трамп често зборува за војната во Украина како за наследен товар, додека некои од неговите советници ја потценуваат важноста на конфликтот за американските интереси. Таквиот став, меѓутоа, ги пропушта глобалните импликации, како што јасно покажа самитот во Пекинг.
Престолнините на КРИСК ја гледаат Украина како клучна за нивните интереси и дејствуваат соодветно. Во исто време, сојузниците на Америка во Пацификот, како што се Јапонија и Јужна Кореја, силно ја поддржуваат Украина, свесни дека рускиот неуспех би ги одвратил и амбициите на Си во нивниот регион.
Затоа е клучно да се работи на консолидација на поддршката за Украина, зголемување на економските трошоци за Русија и истовремено барање дипломатско решение. Слично на тоа, завршувањето на војната во Газа е клучно за мирот на Блискиот Исток и сузбивањето на Иран. Ако двата конфликти продолжат да тлеат, глобалниот поредок дополнително ќе се распадне, а алијансата КРИСК ќе стане посилна. Тоа е сценарио за кое во Њујорк нема многу да се зборува, а е можеби најважното прашање за иднината на глобалната безбедност.
