среда, 10 декември 2025

Швеѓаните масовно вградуваат микрочипови во рацете

Во Шведска со години расте трендот на имплантирање микрочипови со големина на зрно ориз, најчесто во мекото ткиво на раката, помеѓу палецот и показалецот. Со еден допир на читачот, корисниците отклучуваат врати, влегуваат во канцеларии и теретани, зачувуваат контакти за итни случаи, па дури и користат дигитални билети за воз. Идејата е едноставна: заменете ги картичките и клучевите со нешто што е секогаш „при рака“.

Фото: ЕПА

Објавено на

часот

Сподели

Повеќето од овие чипови функционираат како пасивни РФИД или НФЦ тагови – тие немаат батерија или ГПС, туку реагираат само кога ќе ги „разбуди“ читач оддалечен неколку сантиметри. Во пракса, тие дејствуваат како бесконтактни картички, а постапката за инсталација трае неколку минути и чини околу 180 долари. Податоците складирани на чипот можат да бидат едноставни идентификациски броеви, но и посложени дигитални референци поврзани со кориснички сметки.

Во Стокхолм овој тренд е особено популарен меѓу технолошките работници. Епицентер, добро познат центар за иновации, дури организираше забави каде што вработените и членовите на заедницата можеа да ги имплантираат чиповите, додека Биохакс интернешнал пројави повеќе илјади успешни вградувања. Во овој дигитален екосистем, чипот овозможува сè – од влегување во зграда и пристап до печатачи до плаќање кафе во кафуле.

Шведска е особено погодна за таков експеримент бидејќи има голема доверба во технологијата, екстремно низок удел на готовина во секојдневните плаќања и долга традиција на дигитални јавни услуги. Луѓето се навикнати да ги споделуваат личните податоци преку транспарентни системи, а централната банка истовремено тестира дигитална валута, е-круна, за да ја одржи монетарната стабилност во ерата на безготовинско општество.

Заговорниците тврдат дека чиповите носат погодност и брзина бидејќи повеќе нема потреба да се носат клучеви, картички и пропусници.

Корисниците не можат да ги изгубат, бидејќи се дел од телото, а еден микрочип заменува повеќе различни идентификатори.

Бидејќи не содржат батерија, нема потреба од полнење или одржување, па затоа изгледаат како практично решение за многумина.

Меѓутоа, критичарите предупредуваат дека зад технолошката погодност се кријат сериозни проблеми со приватноста и етичките прашања. Иако самиот чип нема ГПС, секое поминување низ читачот остава дигитална трага која може да се поврзе со идентитетот на лицето, создавајќи прецизна мапа на движење. Колку повеќе функции презема чипот, од идентификација до плаќање, толку се поголеми ризиците од злоупотреба и последиците од евентуално истекување на податоци. Некои експерти, исто така, се плашат од притисокот врз вработените, кои, иако формално доброволно, би можеле да се чувствуваат принудени да се согласат со инсталацијата за да не бидат „различни“.

Безбедносниот аспект е исто така загрижувачки. Микрочиповите можат да се скенираат на кратко растојание без овластување ако системот не е доволно заштитен. Затоа производителите развиваат модели со поголема меморија и вградени ЛЕД светла кои се вклучуваат при скенирање, така што корисникот знае дека чипот е прочитан. Иако медицинските ризици се мали, инфекциите и отфрлањето на имплантот не се исклучени, а отстранувањето на чипот бара професионална интервенција.

Пошироко гледано, преминот кон дигитални плаќања и чипови во раце го продлабочува јазот помеѓу помладите, технолошки упатени граѓани и постарите лица, лицата со попреченост и имигрантите, кои се борат да се снајдат во безготовинскиот систем. Затоа многумина бараат да се задржат аналогните алтернативи, како што се готовината и физичките картички.

Овој тренд отвора бројни правни и етички прашања. Не е јасно кој ги поседува податоците од чипот и кој има право да пристапи до тие информации. Исто така, се поставува прашањето дали собраните податоци се користат исклучиво за идентификација или за следење на вработените – следење на нивното движење и продуктивност. Експертите веруваат дека мора да постои законска обврска секој корисник да има право да одбие инсталација без последици, како и да му се овозможи да користи алтернативни решенија.

Многу митови ја придружуваат оваа технологија. Микрочиповите не можат да следат лице во реално време бидејќи не содржат ГПС или батерија, но неовластеното читање сепак може да се случи на кратко растојание. Затоа, безбедноста зависи повеќе од квалитетот на системот отколку од самиот чип.

Строгите стандарди се неопходни за одговорно користење на ваквите импланти. Пријавувањето мора да остане чисто доброволно, обработката на податоци мора да биде минимална и транспарентна, а корисниците мора да можат да управуваат со сопствениот идентификатор и пристап до логовите. Во исто време, општеството мора да ги одржи традиционалните начини на плаќање и пристап до услуги, така што секој ќе има избор.

ТОП ВЕСТИ

ПОСЛЕДНИ ВЕСТИ