Оваа неуспешна испорака на нелегално оружје и експлозиви била наменета за шведскиот организиран криминал и порано или подоцна би се користела во меѓусебни пресметки. Оваа рута постои со децении, уште од времето кога балканските земји беа преплавени со нелегално оружје по завршувањето на војните кон крајот на 90-тите.
Со оглед на големата дијаспора од Србија, Косово, Хрватска и Босна и Херцеговина, добрата комуникација и долго воспоставените канали, шведскиот пазар одамна стана главен купувач на балканско воено оружје.
Размената во еден момент толку многу пораснала што пред десет години шведскиот парламент дискутираше за можноста за организирано купување и уништување на нелегалното оружје во поранешните југословенски републики.
Балканот како главен извор на нелегално оружје
Сепак, ништо фундаментално не се променило дури ни до ден денес. Балканот е сè уште најголемиот меѓународен извор на нелегално оружје во Шведска. Според интерен документ на шведската полиција од 2022 година, во Скандинавија секој ден пристигнуваат просечно две огнени оружја од Балканот. Освен во ретки случаи, таквото оружје е многу тешко да се следи.
Меѓутоа, во последниве години трендот се промени бидејќи рачните гранати станаа побарани од огненото оружје. Речиси исклучиво станува збор за бомби М75 и М93, произведени во 80-тите и 90-тите години во поранешните југословенски републики. Криминалците ги нарекуваат „јаболка“ и „круши“ во нивната комуникација. Цената зависи од големината на купувањето, но почнува од околу 500 евра.
Рачните гранати станаа барана стока
„Порано, добавувачите ги нудеа овие бомби како бонус при купување друго оружје. Сега тие се главната стока. Младите сторители фрлаат бомби на скалите или директно во куќите и становите. Понекогаш на погрешни адреси. Намерата повеќе не е само да се заплашат, туку да се убијат“, изјави за Дагенс Нихетер Малин Нигрен, директорка на Националниот центар за податоци за бомби.
Со оглед на тоа што употребата на огнено оружје бара директна конфронтација со целта на нападот, фрлањето рачни гранати и поставувањето импровизирани експлозивни направи станаа омилени методи во конфликтите на криминалните кланови.
Порано, индустриските експлозиви се користеа почесто, обично крадени од магацини на градежни компании, но благодарение на построгите процедури и полициските контроли, повеќе не е толку лесно да се добијат.
Гореспоменатата хрватска државјанка, која била запрена при влегувањето во Шведска, го почнала своето патување од Модрича, град на северот од Босна и Херцеговина, каде што и го зела оружјето кое се обидела да го шверцува. Веројатно потоа поминала низ Хрватска и возела низ Словенија, Австрија и Германија, сè додека не била запрена три дена подоцна на мостот Ересунд помеѓу Копенхаген и Малме.
На почетокот, возачката тврдела дека не знае од каде доаѓа оружјето во нејзиното возило, но потоа, под притисок на полицијата, признала дека смртоносната испорака ја нарачал маж од шведскиот град Хелсингборг, државјанин на Босна и Херцеговина кој работи како возач на камион.
Се помалку пукање, а се повеќе експлозии
Царинската служба открила комуникација на нејзиниот мобилен телефон со гореспоменатиот 35-годишен маж, за кого е утврдено дека претходно бил во контакт со нелегално оружје во областа на Стокхолм. Имено, откако бил уапсен во ноември, траги од неговата ДНК биле пронајдени на рачни гранати кои биле конфискувани во шведската престолнина.
Полициската статистика покажува драстичен пад на бројот на пукања во Шведска – на врвот во 2022 година имало дури 390, повеќе од едно дневно, а досега оваа година само 139. Но, во истиот период бројот на експлозии се зголемил од 90 на 168. И затоа фокусот на шведската полиција и граничните служби со огнено оружје се насочил на рачните гранати.
Во донекаде бизарен напис од февруари оваа година, шведскиот дневен весник Афтонбладет објави разговор со извор од криминалното подземје кој се пожалил на несигурноста на рачните гранати кои доаѓаат од Балканот.
Бидејќи се стари и по 40 години, тие поради несоодветно складирање, како што кажал, пристигнале во Шведска во лоша состојба: „Обично мора да носите неколку со себе, бидејќи се многу несигурни на терен“.
