Економистите моментално ја проценуваат материјалната штета на три илјади милијарди непалски рупии, што е еднакво на еден и пол годишен државен буџет или половина од бруто домашниот производ на таа сиромашна хималајска земја, кој изнесувал 42,9 милијарди долари во 2024 година.
Ова го пишува денес весникот Катманду тајмс и наведува дека штетата е поголема од разорниот земјотрес од 2015 година, со магнитуда од 7,8 степени, втор по големина во историјата на таа земја.
Неколку учесници во бунтот – ученици, студенти, работници, наставници на возраст од 17 до 27 години – го кажаа истото за Ројтерс, некои патем замерувајќи што имало уништување и палење, дури и на обележја: тоа беше протест против корупцијата на владата и владата падна како што бараа.
„Генерацијата Зи“ (родени од 1997 до 2012 година) сака ново, неизвалкано, избрано раководство на државата, стручни луѓе, не сакаат роднини на моќниците на власт како до сега, бараат работни места за да можат младите луѓе да се вработат и за да можат да се вратат милиони Непалци кои морале на работа во странство.
Сега – а есента е главната туристичка сезона во Непал, поради штетата предизвикана од немирите, стотици илјади странски туристи, првенствено од соседна Индија, нема да дојдат, ниту пак Непалци од странство, кои потоа масовно доаѓаат да ги прослават повеќедневните празници со своите семејства во татковината.
Штета од протестите трпат сите – од сопственици на мали продавници, големи синџири за самопослужување, хотели, превозници, вклучувајќи и авиокомпании, пишува Катманду тајмс.
Популарни туристички дестинации беа ограбени, хотели беа изгорени до темел, вклучувајќи го и најновиот и најголемиот Хилтон со пет ѕвезди изграден минатата година во Катманду, автомобили, камиони и автобуси беа изгорени насекаде по улиците на многу градови.
„Економскиот раст ќе биде помал од еден отсто оваа фискална година“, вели економистот Чандра Мани Адикари.
Тој изјави дека компаниите што најмногу го полнат државниот буџет со даночни плаќања многу страдале од немирите: – синџирот за самопослужување Бхат батени, чиишто најголем дел од продавниците беа ограбени и уништени, меѓународниот бизнис конгломерат од 200 компании – од финансии до храна Чаудари груп и телекомуникацискиот гигант Енсел.
Штетата од немирите се додава на овогодишната тешка и долготрајна суша, а за вонредните избори најавени за март, државата мора да најде некаде 30 милијарди рупии (180 милиони евра), вели Адикари.
Проценката на бизнисмените засега е дека 10.000 луѓе ги загубиле своите работни места поради уништувањето во само една ноќ немири.
Здружението на хотелиери пресметува дека секторот имал штета од 25 милијарди рупии (150 милиони евра), а Здружението на дилери на автомобили ја пресметува штетата на 15 милијарди (90 милиони евра).
Големиот непалски хотелиер Јогендра Шакја изјави за Катманду тајмс дека смирувањето на ситуацијата оваа недела и инсталирањето на нова, привремена влада може да ги убеди странските туристи сепак да дојдат. А колку штета ќе биде направена во следните шест месеци, до вонредните избори закажани за март, тој верува дека зависи од политичката стабилност и однесувањето на партиите: дали ќе се вратат на деструктивните тактики на уништување на ривалите и газење на прописите, а туризмот би можел да плати за тоа.
Непал и неговите 30 милиони жители минуваат низ многу проблеми по победата на левичарите во 2006 година во граѓанската војна, а потоа и укинувањето на монархијата. Имаше и земјотреси, имаше хроничен недостиг на електрична енергија, имаше синдикални штрајкови, дојде ковид, а најголемата штета е предизвикана од длабоката политичка нестабилност од која расте корупцијата.
Барањето и продавањето на услугите на моќните е последица на длабоко вкоренета клептократија во која политичарите, бизнис елитите, па дури и криминалците се заговараат за да си остварат сопствена корист, а „големиот предизвик за владата ќе биде да работи транспарентно“, вели економистот Адикари.
