Според најновите годишни податоци од Истражувачката иницијатива Кина-Африка на Универзитетот Џонс Хопкинс, САД инвестирале 7,8 милијарди долари низ Африка во 2023 година, во споредба со 4 милијарди долари на Кина. Ова е прв пат од 2012 година САД повторно да го преземат водството. Оваа американска инвестиција ја води владината агенција Американска корпорација за меѓународен развој (ДФЦ), основана во 2019 година за време на првиот мандат на претседателот Трамп. ДФЦ отворено наведува дека нејзината мисија е да му се спротивстави на Пекинг, а на својата веб-страница наведува дека е основана како алатка за „спротивставување на присуството на Кина во стратегиските региони“.
Како изгледаат овие инвестиции во практиката? Минатата година рударската компанија Тринити металс од Руанда обезбеди грант од 3,9 милиони долари од ДФЦ. Парите се наменети за развој на три рудници за калај, тантал и волфрам. „Владата на САД многу го поддржува она што го правиме, со цел да го донесеме тој синџир на снабдување директно во Соединетите Држави“, рече претседателот на компанијата Шон Меккормик.
Тринити сега извезува волфрам во погон за преработка во Пенсилванија, а тие исто така склучија договор да испраќаат руандски калај во тамошната топилница. Меккормик, сепак, тврди дека финансирањето од Вашингтон не влијаело на деловната одлука. „Владата на САД не ни рече мене и на извршниот директор: ‘Ве молам, испратете го тој волфрам во Америка?’ Тоа е наша одлука како играч на комерцијалниот пазар.“ Тој додава дека, за разлика од некои рударски операции во Африка што користат необучени работници во опасни услови, Тринити работи според највисоките стандарди. „Покажавме дека постои начин да се произведуваат овие материјали на начин без конфликти, без детски труд, професионален, со плаќање даноци и почитување на заедницата и животната средина, создавајќи работни места и можности.“
Сепо Хаимамбо, економистка во банкарската групација ФНБ Намибија, предупредува дека африканските нации мора да бидат решителни во преговорите со американските партнери и дека не треба да очекуваат никакви услуги. „Да се очекува (Американците) да се појават и да преговараат и да предложат клаузули што се во најдобар интерес на Африка во име на Африка би било нереално“, вели таа. „Значи, Африка навистина треба да се подготви за овие ангажмани и да биде многу јасна во врска со тоа какви (исходи) сака.“
Хаимамбо верува дека африканските влади треба да се откажат од едноставните аранжмани „пари за минерали“. „Постои можност да се разгледаат различни рамки наместо тоа“, објаснува таа. „Можете да ги разгледате договорите за споделување на производството, моделите на заедничко вложување, учеството на локалниот капитал. На крајот на краиштата, ова создава можност за африканските земји да создадат, можеби, суверени фондови за богатство, кои потоа можат да инвестираат во области на развој како што се образованието, здравството итн.“
Хаимамбо, исто така, се залага за поголема преработка на суровини на африканско тло, наместо само извоз на руди, бидејќи тоа би донело значително поголеми финансиски придобивки. Една американска компанија што го следи тој модел е Реелемент Африка, подружница на американската група Американ рисорсис, која гради рафинерија во јужноафриканската провинција Гаутенг. „Беше неверојатно корисно да се сфати дека можеме да соработуваме со земјите во Африка за да поставиме рафинериски капацитети покрај ресурсите во рударските проекти, за да можете всушност да остварите поголема вредност, да ги подобрите вештините на работната сила, да изградите економија околу таа област и да поставите основа за понатамошен индустриски развој“, вели Бен Кинкејд, извршен директор на Реелемент Африка.
Сепак, некои веруваат дека САД можеле да бидат во уште подобра позиција. Професорот Ли Бранстетер, меѓународен економист на Универзитетот Карнеги Мелон, тврди дека Вашингтон пропуштил шанса. Според него, трговските царини што администрацијата на Трамп им ги воведе на африканските земји го намалија ентузијазмот за САД низ целиот континент, во време кога незадоволството од кинеските инвестиции растеше бидејќи се сметаше дека не му носат доволно придобивки на локалното население. „Доколку сегашната администрација не им воведеше неселективно царини на голем број африкански земји без очигледна причина, САД веројатно ќе беа во подобра позиција да го искористат незадоволството на Африканците од кинеските проекти“, вели професор Бранстетер.
Во иднина САД и Кина би можеле да се соочат со уште посилна конкуренција во Африка, заклучува Сепо Хаимамбо. Таа укажува на растечкиот интерес за континентот кај земјите како Бразил, Индија и Јапонија, што најавува нова динамика во глобалната трка за африканските ресурси.
