Извори блиски до преговарачкиот тим денес изјавија дека „наскоро би можел да се постигне политички договор со САД“ ако Вашингтон ги прифати условите на Техеран.
Еден од изворите кажа дека тоа „сè уште не е дискутирано“ за време на разговорите со САД.
Извори изјавиле за Ројтерс дека според договорот, Техеран ќе го сопре збогатувањето на ураниум на една година, ќе испрати дел од своите високо збогатени залихи во странство или ќе ги претвори во плочи за цивилни нуклеарни цели.
Привремената пауза во збогатувањето би била начин да се надмине ќорсокакот околу спротивставените црвени линии по петте рунди разговори меѓу иранскиот министер за надворешни работи, Абас Аракчи, и претставникот на Трамп за Блискиот Исток, Стив Виткоф, за решавање на деценискиот спор околу нуклеарната програма на Техеран, според Ројтерс.
Американските претставници постојано повторуваат дека секој нов нуклеарен договор со Иран – кој би го заменил неуспешниот договор од 2015 година меѓу Техеран и шесте светски сили – мора да вклучува обврска за прекин на збогатувањето, што се смета за потенцијален пат кон развој на нуклеарни бомби.
Исламската Република повеќе пати ги негираше таквите намери, велејќи дека сака нуклеарна енергија само за цивилни цели, и јавно го отфрли барањето на Вашингтон за прекин на збогатувањето, нарекувајќи го напад врз нејзиниот национален суверенитет.
Во Вашингтон, американски функционер за Ројтерс изјави дека предлогот објавен од ирански извори досега не е ставен на преговарачката маса. Американскиот Стејт департмент не одговорил веднаш на барањата за коментар за овој напис.
Полуофицијалната иранска новинска агенција Фарс објави дека портпаролот на иранското министерство за надворешни работи, Исмаил Багеи, го негирал извештајот на Ројтерс и кажал дека „збогатувањето во Иран е принцип за кој не може да се преговара“.
Ирански извори кажале дека Техеран нема да се согласи да ја демонтира својата нуклеарна програма или инфраструктура или да ги запечати своите нуклеарни објекти како што бара администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп.
Наместо тоа, како што кажале, Трамп мора јавно да го признае сувереното право на Иран за збогатување како членка на Договорот за неширење на нуклеарно оружје и да одобри ослободување на приходите од нафта на Иран замрзнати со санкции, вклучувајќи 6 милијарди долари во Катар.
Иран сè уште не можел да пристапи до шесте милијарди долари што се чуваат во катарска банка, а кои беа одмрзнати како дел од размената на затвореници меѓу САД и Иран во 2023 година, за време на администрацијата на американскиот претседател Џо Бајден.
„Техеран сака неговите средства да бидат префрлени во Иран без никакви услови или ограничувања. Ако тоа значи укинување на некои санкции, тогаш тоа треба да се направи“, кажал друг извор.
Изворите кажале дека политичкиот договор би ѝ дал на сегашната дипломатија поголема шанса за постигнување резултати со тоа што ќе обезбеди повеќе време за постигнување консензус за тешко надминливите прашања потребни за траен договор.
„Идејата не е да се постигне привремен договор, туку тоа (повеќе) би бил политички договор што би покажал дека двете страни се обидуваат да ги намалат тензиите“, кажал друг ирански извор.
Западните дипломати се скептични во врска со шансите за помирување меѓу САД и Иран околу збогатувањето. Тие предупредуваат дека европските сили ќе се спротивстават на привремениот политички договор, освен ако Иран не покаже сериозна посветеност на ограничување на својата нуклеарна активност со верификација од страна на нуклеарниот надзорник на ОН.
Дури и ако се намали јазот околу збогатувањето, брзо укинување на санкциите сепак би било тешко. САД се залагаат за постепено укинување на санкциите поврзани со нуклеарното оружје, додека Иран бара итно отстранување на сите ограничувања наметнати од САД кои ѝ штетат на неговата економија зависна од нафтата.
На прашањето дали критичните санкции на САД, повторно воведени од 2018 година кога Трамп го повлече Вашингтон од договорот од 2015 година, би можеле да бидат укинати за време на паузата за збогатување, првиот извор рече: „Имаше дискусии за тоа како да се укинат санкциите за време на петте рунди преговори“.
Десетици ирански институции од витално значење за економијата на Иран, вклучувајќи ја нејзината централна банка и националната нафтена компанија, се санкционирани од 2018 година за она што Вашингтон го нарекува „поддршка за тероризам или ширење оружје“.
Иранскиот религиски естаблишмент се бори со растечките кризи – недостигот од енергија и вода, девалвација на валутата, порази на регионалните милиции во војните со Израел и растечки стравувања од израелски напад врз неговите нуклеарни постројки – сите влошени од тврдокорниот став на Трамп.
Оживувањето на кампањата „максимален притисок“ против Техеран од повторното влегување во Белата куќа во јануари вклучуваше построги санкции и закани за бомбардирање на Иран доколку тековните преговори не доведат до договор.
Иранските претставници минатата недела изјавија за Ројтерс дека раководството на Техеран „нема подобра опција“ од нов договор за спречување на економски хаос дома што би можел да го загрози религиската власт.
Националните протести поради социјалната репресија и економските тешкотии во последните години беа пречекани со сурова репресија, но ја открија ранливоста на Исламската Република на јавното незадоволство и предизвикаа нови западни санкции за кршење на човековите права.
