Зума, сега лидер на новоформираната партија Умконто Ве Сизве (МК), понуди силна поддршка за планот на Мароко за автономија за Сахара – предлог што со години го отфрлаше владејачката АНК во Јужна Африка.
Изјавите на поранешниот претседател беа дадени на дипломатската церемонија во Рабат, со истакнато јужноафриканско знаме покрај него. Тој симболичен чин – знамето – стана центар на дипломатски спор.
Јужноафриканскиот оддел за меѓународни односи и соработка (DIRCO) издаде кратко соопштение во кое го критикува „формалниот дефект“ на употребата на национални симболи, заобиколувајќи ја суштината на забелешките на Зума. Но, во Мароко и пошироко, набљудувачите велат дека реакцијата на Јужна Африка открива повеќе од загриженост со протоколот – таа открива непријатност поради тоа што поранешниот шеф на држава ја доведува во прашање официјалната политика.
Со години, Јужна Африка го поддржуваше Фронтот Полисарио во неговиот обид за независност во Сахара – став обликуван од нејзината антиколонијална историја и сојузите од ерата на Студената војна. Но, јавната поддршка на Зума за соперничкиот план за автономија на Мароко – кој би ја задржал територијата под марокански суверенитет – го предизвикува тој консензус.
За Мароко, посетата на Зума е дел од пошироката стратегија за насочување на африканското и меѓународното мислење кон мароканскиот план за автономија. А за Јужна Африка, епизодата може да сигнализира дека нејзиниот морален авторитет во регионалната дипломатија повеќе не е имун на предизвици.
„Ова не беше само за знамето“, рече еден северноафрикански аналитичар. „Зума го прекина молчењето околу едностраната позиција на Јужна Африка. И тоа ја направи Преторија длабоко вознемирена.“ Мароко тврди дека неговата иницијатива за автономија е поддржана од повеќе од две третини од африканските нации, а посетата на Зума им даде тежина на напорите на Рабат да стане обединувачка сила на континентот.
Партијата МК, иако е нова на изборната сцена, не е маргинална сила. Таа црпи легитимитет од ослободителните акредитиви на Зума и неодамна доби места во Јужноафриканскиот парламент. Пораката на Зума во Рабат не беше исклучок, туку претставува растечка струја во јужноафриканската политика што ја доведува во прашање традиционалната доктрина за надворешна политика на АНК.
Во знак на ескалација на тензиите, партијата МК најави прес-конференција за да одговори на критиките на DIRCO – дополнително истакнувајќи дека патувањето на Зума се претвори во домашно политичко жариште.
Во меѓувреме, мароканската влада е смирена. Официјалните лица истакнуваат дека посетата на Зума била спроведена транспарентно, со учество на амбасадите на Јужна Африка и Мароко. Знамето, забележуваат тие, било истакнато на барање на дипломатскиот персонал на Јужна Африка во Рабат.
Додека Преторија се обидува да ја објасни својата реакција, Мароко продолжува да ја претставува својата дипломатија како отворена, доследна и сè поуспешна. Рабат беше домаќин на официјални лица од цела Африка и пошироко, вклучувајќи високи претставници на АНК. Она што ја иритира Преторија, според некои, не е самата посета, туку пораката што ја испрати: дека ставот на Јужна Африка за Сахара не е свет – и повеќе не е неоспорен дома или во странство.
