Санкциите на Министерството за финансии на САД (ОФАК) против рускиот енергетски сектор, воведени на почетокот на годината, за руско-српската компанија се на сила од 9 октомври, и нема индикации дека НИС ќе добие лиценца за обезбедување проток на сирова нафта.
Американските претставници досега повеќе пати го предупредија официјален Белград дека не сакаат руска сопственост (56,15 проценти), но дури и со повеќе одложувања на примената на санкциите во текот на последните девет месеци ситуацијата не се смени, и покрај „прошетката на акциите“ меѓу ќерки-фирми кои не се под влијание на санкциите.
Српскиот претседател Александар Вучиќ призна дека Русите не сакаат да го продадат својот удел во компанијата, тврдејќи дека „не станува збор за пари, туку за политика“.
Во меѓувреме, се водеа преговори за можноста руската страна да го продаде мнозинскиот пакет, со што би се избегнале санкции, но не беше постигнат договор. Рафинеријата НИС во Панчево, по неколкудневно одржување на системот, во вторникот го почна процесот на прекин и исклучување на минимална одржливост, така што рафинерискиот систем ќе биде подготвен да почне „штом се исполнат условите“ и да добие потврда за достапноста на сурова нафта.
Српските власти одлучија да ги одржат трансакциите за плаќање со НИС до крајот на оваа недела, со ризик за државата таканаречените секундарни санкции да влијаат на трансакциите за плаќање на домашните банки.
Според официјалните податоци, НИС управува со околу 20 проценти од бензинските пумпи во Србија, но од продажбата на гориво остварува речиси 50 проценти од прометот на пазарот, што значи дека продава повеќе гориво од сите други. НИС е во ко-сопственост на државата Србија (29,87 проценти), а граѓани, сегашни и поранешни вработени и други малцински акционери исто така поседуваат акции.
Негативен развој на ситуацијата би можел да доведе до постепено затворање на пумпите на НИС и Газпром – 356 од вкупно 1.520 во цела Србија.
Од 13 декември санкциите ќе важат и за руски Лукоил, па и тој ќе биде без снабдување. „Кога НИС ќе ги потроши оперативните залихи на пумпите, ние не можеме да ги даваме од резервата, ниту на Лукоил од 13 декември – тогаш цела Србија би добила санкции“, кажа Вучиќ во вторникот.
Тој кажа дека ќе има гориво, „но на други бензински пумпи“. Доколку санкциите продолжат, Србија ќе мора дополнително да се сврти кон увоз на нафтени деривати од соседните земји, што е поскапа опција и бара дополнителна логистика, па експертите предупредуваат дека тоа би можело да биде генератор на верижни зголемувања на цените и инфлација.
