Во резолуцијата, меѓу другото, се споменува дека владата преговарала со сопствениците на Јунајтед медиа“, во чии рамки работи и Н1, за да го „ослаби“ тој медиум и предупредува дека доколку ова се потврди, тоа би претставувало сериозен напад врз веќе загрозениот медиумски плурализам во Србија. Србија е повикана да се усогласи со политиката на ЕУ во борбата против странското мешање и кампањата на дезинформации.
Во текстот, како што пренесува Н1, се истакнува дека дури и една година по трагедијата во Нови Сад, истрагата не е завршена и се повикува на „целосно и транспарентно спроведување на законските процедури по истрагата од страна на надлежните органи, со цел одговорните да бидат изведени пред лицето на правдата, во согласност со владеењето на правото“.
Се тврди дека влијанието на Кина во Србија значително се зголемило во последните години преку големи инвестиции во инфраструктурата, што предизвикува загриженост во врска со транспарентноста, усогласеноста со стандардите на ЕУ и усогласеноста со прописите за животна средина.
„Имајќи предвид дека проектот за станицата беше дел од брзата железница Белград-Будимпешта и беше имплементиран во рамките на меѓувладиниот договор меѓу Србија и Кина, надвор од редовната рамка на Законот за јавни набавки, од страна на две кинески компании, имајќи предвид дека извештајот на Комисијата за 2024 година веќе предупреди на заобиколување на правилата за јавни набавки преку такви договори, имајќи предвид дека во март 2025 година Европското јавно обвинителство (ЕППО) започна истрага за можна злоупотреба на средствата на Европската Унија наменети за реконструкција на железничката станица во Нови Сад“, се вели во резолуцијата.
Се потсетува дека падот на стреата предизвика „невидени“ национални протести предводени од студентите кои бараат правда, институционална одговорност, транспарентност, предвремени избори, нивен интегритет, почитување на граѓанските слободи, поделба на властите, слобода на медиумите, крај на системската корупција, како и инвестиции во образованието.
Поддршка на правото на студентите и граѓаните на мирни протести
Се укажува дека од февруари до крајот на септември 2025 година, се одржале повеќе од 10.000 протести на повеќе од 630 места и 1.200 локални заедници, вклучувајќи го најголемиот протест во историјата на Србија на 15 март оваа година, а вториот по големина на 28 јуни, што, според проценките, го направи најголемото граѓанско движење во последните неколку децении.
Се нагласува дека ЕП го поддржува правото на српските студенти и граѓани на мирни протести, кои повикуваат на одговорност и демократски реформи, директно поврзани со владеењето на правото, што ЕУ го очекува од Србија.
Исто така, се наведува дека студентските протести биле претежно мирни, иако имало неколку насилни инциденти во текот на летото, како и случаи на употреба на радикални симболи или екстремна националистичка, проруска и шовинистичка реторика за време на масовните протести, што предизвикало значителни критики од странство и во земјата.
Насилство врз политичките противници и употреба на прекумерна сила
Се додава дека српските власти посегнале кон насилство врз политичките противници и употреба на прекумерна сила врз демонстрантите низ целата земја и се оценува дека репресијата ескалирала од почетокот на годината. Исто така, се потсетува дека, според независни извори, демонстрантите биле нападнати со сонично оружје на 15 март и се оценува дека ова предизвикува сериозна загриженост во врска со пропорционалноста и легалноста на употребата на сила.
Во резолуцијата се истакнува дека од август насилството дополнително се интензивирало, како и дека безбедносните агенции нелегално снимале и емитувале приватни разговори, кои биле користени за обвинување на студенти и активисти за подготовка на дела против уставниот поредок и безбедноста на Србија, додека елитната воена единица Кобра била распоредена и дури користела и боева муниција во еден случај.
ЕП остро го осудува бранот на насилство под влијание на државата, заплашување и неселективни апсења врз мирни демонстранти, новинари, организации на граѓанското општество и претставниците на опозицијата во Србија, како и кампањи за клевета, заплашување на медиумите и злоупотреба на лични податоци со цел да се дискредитираат демонстрантите и ги повикува српските власти да обезбедат слобода на медиумите.
Исто така, се повикуваат високите функционери да престанат со провокативната реторика која поттикнува непријателство или омраза, како и со употребата на нелегален надзор врз демонстрантите.
„ЕП го смета српското раководство за политички одговорно за ескалацијата на репресијата, нормализацијата на насилството и слабеењето на демократските институции, изразува жалење што највисоките државни функционери активно шират теории на заговор дека уривањето на стреата е саботажа или терористички напад, изразува загриженост поради недостатокот на реакција на државните институции, вклучувајќи ги органите на прогонот и судството, за да ги побијат овие неосновани тврдења“, се вели во резолуцијата.
Се наведува и дека комесарката за човекови права на Советот на Европа и Канцеларијата на високиот комесар на ОН за човекови права во јули и август ги повикаа српските власти да покажат воздржаност, да го прекинат потиснувањето на студентското движење и да ги почитуваат човековите права и академските слободи.
Се вели и дека српскиот претседател Александар Вучиќ користел „дехуманизирачки јазик кон политичарите од ЕУ, вклучително и членови на Европскиот парламент, кои изразиле поддршка за демонстрантите“.
Во резолуцијата се наведува и дека ЕП ја зема предвид оставката на премиерот Вучевиќ и последователното назначување на нова влада предводена од Ѓуро Мацута.
Попречување на правдата во гонењето на одговорните за уривањето на крошната
ЕП, исто така, како што известува Н1, длабоко жали за попречувањето на правдата во гонењето на одговорните за уривањето на стреата и ги осудува кампањите за клевета во провладините медиуми против судиите и обвинителите кои работат на спроведување на владеењето на правото.
„ЕП остро ја осудува одмаздата на владата против вработените во секторите образование и култура за поддршка на протестите, вклучително и отпуштања, намалување на платите, повлекување на финансирањето на јавните универзитети и присуство на полиција во универзитетските згради“, се наведува.
Се повикуваат српските власти веднаш да го вратат финансирањето на универзитетите, а надлежните институции да обезбедат непречено учество на академската и истражувачката заедница во проекти финансирани од ЕУ.
ЕП го осудува организирањето на „нелегален камп во Пионирски парк пред зградата на Претседателството и неговото последователно проширување до плоштадот пред Народното собрание“.
„ЕП е длабоко загрижен од бројните извештаи дека лица со криминално минато се мобилизирани од владејачката партија во контрапротестни активности, напаѓајќи демонстранти со пиротехнички средства, дополнително зголемувајќи ги тензиите, насилството и поларизацијата во земјата“, се наведува.
Итно и целосно спроведување на сите препораки на ОБСЕ и ОДИХР
Се повикуваат српските власти веднаш и целосно да ги спроведат сите препораки на ОБСЕ и ОДИХР со цел да се обезбедат слободни и фер избори во Србија, особено оние поврзани со независна ревизија на избирачкиот список, транспарентно и плуралистичко назначување на членовите на Советот на РЕМ и обезбедување фер и еднаков пристап до времето за емитување на РТС за сите политички актери.
Српските власти треба да спроведат и сеопфатна техничка, безбедносна и целосно транспарентна инспекција на сите инфраструктурни објекти, вклучително и по должината на железничката линија од Белград до границата со Унгарија, со цел да се обезбеди нивна структурна стабилност, безбедност и усогласеност со меѓународните стандарди.
ЕП ја нагласува долгогодишната посветеност на европската перспектива на Србија, но посочува дека преговорите за пристапување треба да напредуваат само врз основа на мерлив и одржлив напредок во фундаменталните области, особено владеењето на правото, борбата против корупцијата и организираниот криминал, независноста на судството, слободата на медиумите, реформата на јавната администрација, целосното почитување на заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, вклучително и санкциите против Русија.
Исто така, се поддржува итно испраќање на мисија на ЕУ за утврдување факти во Србија, со учество на ЕП, со цел да се процени состојбата на демократијата на терен, актуелните протести, нападите врз демонстрантите и репресијата насочена против студенти, академици, едукатори и вработени во јавниот сектор.
ЕП „ги повикува највисоките европски функционери да се воздржат од давање неосновани изјави со кои се фали реформскиот процес во Србија, го поздравува новиот тон на претседателката на Комисијата за време на нејзината неодамнешна посета на Србија, кој е поверодостоен во однос на длабоките проблеми на Србија и негативните перформанси во спроведувањето на клучните реформи“, се наведува во објавениот договор во врска со независната верификација на избирачкиот список и Советот на РЕМ, нагласувајќи дека напредокот се оценува врз основа на спроведувањето на реформите“.
Европскиот парламент ги повика и сите земји учеснички на претстојниот ЕКСПО 2027 да ги земат предвид сериозните загрижености и доказите за широко распространета корупција поврзана со владејачките структури, како и пријавеното непочитување на основните градежни стандарди и законските барања при организацијата и одржувањето на изложбата.
