На именување на главен преговарач се чека од март 2024 година, кога Европскиот совет условно го одобри отворањето на пристапните преговори со БиХ, под услов да се усвои законот за судовите и Високиот судски и обвинителски совет (ВСО). Парламентот досега не беше во можност да ги усвои тие два закона, а дури и да ги усвоеше, преговорите не можеа да започнат бидејќи главниот преговарач во име на Босна и Херцеговина не е избран, ниту е формиран што тоа лице тим би го водело.
За време на посетата на претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лаен на Сараево претходно оваа недела, претседателката на Советот на министри на Босна и Херцеговина Борјана Кришто кажа дека подготвила одлука за назначување на главен преговарач и дека е на праг да ја помине постапката, а партнерите на власт треба да покажат дали се подготвени да ја поддржат.
„Ја информирав претседателката Фон дер Лаен дека имав интензивни разговори со моите колеги, политички претставници во БиХ. Јас лично ја подготвив одлуката за поставување главен преговарач“, кажа Кришто, посочувајќи дека во случајот со БиХ, ќе има двајца заменици заедно со главниот преговарач.
Таа не појасни со кого разговарала, ниту пак спомна имиња, но веднаш следеа реакции кои покажаа дека назначувањето на преговарач воопшто нема да биде лесна задача.
Претходно, партиите што ја сочинуваат владејачката коалиција во БиХ начелно се согласија дека главен преговарач ќе биде лице од Република Српска, а дел од медиумите во Сараево, без да се повикуваат на извори, објавија дека тоа треба да биде Ана Тришиќ Бабиќ, клучен советник за надворешна политика на Милорад Додик и поранешен заменик-министер за надворешни работи на БиХ.
„Ако мене ме прашувате, Ана Тришиќ Бабиќ е најдобрата личност за таа работа“, изјави Никола Шпириќ, претседател на Домот на народите во Парламентот на БиХ, пред новинарите во Сараево, но не потврди дека таа навистина е кандидат за позицијата.
Во исто време, Сања Вулиќ, претставничка на партијата на Додик во парламентот на БиХ, изјави дека партиите од Сараево сакаат да го наметнат Игор Црнадек, поранешен министер за надворешни работи на БиХ, кој сега е шеф на опозициската Партија за демократски напредок (ПДП) во парламентот на РС, за главен преговарач.
Министерот за надворешни работи на БиХ Елмедин Конаковиќ го опиша целиот круг соработници на Додик како „руска подморница“ која го уништува европскиот пат на БиХ, па затоа тие не можат ниту да го водат. „Главниот преговарач кој се консултира со Сергеј Лавров и Владимир Путин не е опција“, кажа Конаковиќ, мислејќи се на шефот на дипломатијата и претседателот на Русија.
Претставникот на ХДЗ БиХ во Претставничкиот дом на Парламентот на БиХ Предраг Кожул го опиша лицитирањето со имиња во сараевските медиуми како субверзија која непотребно го блокира почетокот на процесот на преговори. Трите партии кои го сочинуваат бошњачко-граѓанскиот блок во владејачката коалиција во Босна и Херцеговина тврдат дека никој не ги консултирал за постапката за назначување на главниот преговарач, за што зборуваше Кришто.
Во соработка со некои други парламентарни партии, тие предложија одлуката за формирање на канцеларијата на главниот преговарач да ја донесе Парламентот на БиХ, а не Советот на министри. „Ако приказната за европската интеграција им припаѓа на сите и нема влада или опозиција, немаме каде друго да одлучуваме за тоа освен во парламентот“, рече претставникот на СДП БиХ, Саша Магазиновиќ.
Тој предлог не ја доби потребната поддршка на вчерашната седница на Претставничкиот дом, но проблемот беше дополнително усложнет кога опозицијата, имено Демократскиот фронт (ДФ) на Жељко Комшиќ, побара главниот преговарач да го назначи Претседателството на БиХ.
Тие го објаснија тоа со уставните овластувања на врвот на државата да ја одредува и спроведува надворешната политика. Но, речиси никој не се согласува со тоа освен ДФ и Партијата за демократска акција (СДА). Се појавија различни идеи за тоа како да се водат преговорите со ЕУ бидејќи никаде не е експлицитно пропишано како да се избере главниот преговарач.
Министерот Конаковиќ вели дека е логично тоа да се прави на ниво на Советот на министри на Босна и Херцеговина, бидејќи тоа подразбира соработка на сите, со што се избегнуваат можни блокади.
