Овие „мали зелени човечиња“ го означија почетокот на руската војна против Украина, која кулминираше со целосна инвазија во 2022 година, пишува овој британски медиум.
Иднината на Крим сега е во центарот на мировниот план на претседателот Доналд Трамп.
Точните услови на неговиот план не се објавени, но извештаите сугерираат дека САД би требало де јуре да го признаат Крим како законски дел од Русија.
За Трамп, јужниот украински полуостров е „загубен пред многу години“ и „дури не е ни дел од дискусијата“ во мировните преговори.
Но за Зеленски да се откаже од Крим како неделив дел од Украина би било несовесно, пишува Би-би-си.
Според опозициската пратеничка Ирина Герашченко, „територијалниот интегритет и суверенитет се црвена линија за Украина и Украинците“.
Трамп посочи дека „ако Володимир Зеленски го сака Крим, зошто не се бореа за него пред 11 години кога ѝ беше предаден на Русија без ниту еден истрелан куршум?“
Беа истрелани неколку куршуми, но Крим беше запленет на нишан, пишува Би-би-си.
Путин подоцна призна дека смислил како да ја преземе оваа територија на целоноќниот состанок со неговите функционери неколку дена по соборувањето на прорускиот лидер на Украина во Киев.
Крим е камен на сопнување за Трамп
За американскиот лидер, кој брза да обезбеди мировен договор, Крим може да стане главен камен на сопнување.
Трамп е во право дека се мали шансите Украина да го врати Крим во скора иднина, а тој во реалноста – де факто – е под руска контрола.
Но тоа е далеку од признавање на оваа анексија како легална, според Би-би-си.
Зеленски укажува на „Кримската декларација“ на тогашниот државен секретар на Трамп Мајк Помпео од 2018 година.
Помпео рече дека САД го отфрлиле „обидот за руска анексија на Крим“ и вети дека ќе продолжат додека не се врати територијалниот интегритет на Украина.
САД ги интензивираат напорите за ставање крај на војната
Импликацијата на Зеленски е дека Трамп тогаш ја поддржувал Украина и дека сега треба да се држи до тоа.
Ако САД го одобрат грабежот на земјиште што не е признаено од меѓународната заедница како легално, што би значело тоа за меѓународното право и принципите на Повелбата на ОН, се прашува Би-би-си.
Неколку недели по почетокот на руската целосна војна, во Истанбул имаше првичен предлог прашањето да се остави настрана, за Русија и Украина да се обидат да го решат во следните 10-15 години.
Идејата не заживеа, но тоа беше начин да се надмине тој камен на сопнување.
Украинскиот устав го ограничува Зеленски
Зеленски беше категоричен дека нема моќ да се откаже од Крим:
„Нема што да се зборува. Тоа е спротивно на нашиот Устав“, рече тој.
Членот 2 од Уставот вели дека суверенитетот на Украина „се протега низ целата нејзина територија“, која „во нејзините сегашни граници е неделива и неповредлива“.
Секоја промена на територијата на Украина мора да оди на национален референдум, кој мора да биде одобрен од украинскиот парламент.
Не е само претседателот Трамп тој што има проблеми со Киев.
Русија, исто така, го гледа украинскиот Устав како „пречка“ за мировните напори.
Уставите може да се менуваат, но не додека во Украина има вонредна состојба.
Одобрувањето на илегалната анексија на Русија не само што ќе биде црвена линија за Украина, туку ќе создаде и застрашувачки преседан за земјите како Романија, кои се граничат со Црно Море.
Преседанот би се почувствувал многу подалеку од Црно Море, пишува Би-би-си.
Дали Русија има право на Крим?
Од историски причини, Русите долго време го гледаат Крим како дел од својата територија, а Путин зборуваше за „жива и нераскинлива врска“ со полуостровот, со неговите црноморски одморалишта и пријатната летна клима.
Но Крим, заедно со остатокот од Украина, гласаше за независност по распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година. Имаше статус на автономна република во рамките на Украина и Киев и ѝ дозволи на Русија да го закупи пристаништето Севастопол како база за Црноморската флота.
По анексијата во 2014 година, Путин се обиде да ја зацврсти руската контрола над Крим, прво со мост изграден преку Керчкиот теснец во 2018 година, а потоа со освојување на копнениот мост долж брегот на Азовско Море во 2022 година.
Путин чувствуваше дека ја исправа грешката направена на Русија кога советскиот лидер Никита Хрушчов ѝ го пренесе Крим на Украина во 1954 година. Русија, рече тој, „не беше само ограбена, туку и разорена“.
Зошто Путин ја нападна Украина?
Крим првпат го анектирала царска Русија под Катерина Велика во 1783 година и во голема мера останал дел од Русија до одлуката на Хрушчов.
Русија и Украина беа советски републики, така што не беше од голема важност за Кремљ во 1954 година.
Повеќе од половина од населението на Крим беа Руси, главно поради тоа што првобитното мнозинско население, Кримските Татари, беше депортирано под советскиот диктатор Јосиф Сталин во 1944 година.
Татарите можеа да се вратат на Крим од егзил дури по 1989 година, по распадот на Советскиот Сојуз, и сега сочинуваат околу 15 отсто од населението на Крим.
Русија брзо организираше референдум во март 2014 година, но меѓународната заедница го отфрли како лажен, а Генералното собрание на ОН усвои резолуција за поддршка на украинскиот суверенитет.
Меѓународниот кривичен суд одлучи дека руската активност на Крим претставува „тековна окупација“.
Рефат Чубаров, претседател на Меџлисот, телото што ги претставува кримските Татари, инсистира дека Украина мора категорично да отфрли какви било територијални отстапки во замена за мир.
„Крим е татковина на домородниот кримски татарски народ и е составен дел на Украина“, рече тој.
Крим можеби не е единствениот проблем
Мировниот план на Трамп сè уште не е објавен, но според различни извештаи и забелешки на американски официјални претставници, од Украина ќе се бара да се согласи и на други тешки отстапки.
Руската окупација на речиси 20 отсто од Украина де факто би била признаена зад постојните линии на фронтот, ефективно замрзнувајќи го конфликтот во четири украински региони: Доњецк, Луганск, Херсон и Запорожје.
Ова би било поткрепено со „силна безбедносна гаранција“, според американски Аксиос, најверојатно поддржана од „коалиција на спремните“, која ги вклучува Велика Британија, Франција, но не и САД.
Тие, исто така, би ветиле дека нема да ја прифатат Украина во НАТО, иако би можела да влезе во ЕУ.
Сите американски санкции би биле укинати, а економската соработка со САД би се подобрила.
Аксиос, исто така, сугерира дека Русија би ја вратила малата окупирана зона од Харковската област и би ѝ дозволила на Украина „непречен премин“ по реката Днепар, додека САД би ја презеле контролата врз нуклеарната централа Запорожје, која Русија ја зазеде во 2022 година.
А потоа, тука е договорот меѓу САД и Украина за споделување на профитот од минералите, кој украинскиот премиер Денис Шмихал се очекува да го склучи со САД до сабота.
