Кога ја погодил Земјата „со околу осум милијарди пати поголема енергија од нуклеарна бомба од Втората светска војна, астероидот практично испарил“, изјави за Лајв саенс, Шон Гулик, професор на истражување и копретседател на Центарот за одржливост на планетарни системи на Универзитетот во Тексас во Остин. Астероидот станал „ситна прашина која завршила во горниот дел од атмосферата и паѓала“ низ целата планета.
Со децении, астероидната прашина паѓала формирајќи го она што сега е познато како иридиумска аномалија – тенок слој од карпа што содржи 80 пати повеќе иридиум отколку било каде на друго место во Земјината кора, рече Гулик. Иако иридиумот го има во изобилство во астероидите, тој речиси и да не постои во надворешниот слој на Земјата – што дава клучни докази дека слојот стар 66 милиони години е поврзан со астероидот што ги уништил диносаурусите.
Можеби единственото познато парче астероид е фрагмент со големина на семка од сусам, пронајден од Френк Кајт, гео-хемичар на УКЛА. Каменот е откриен во примерок од јадрото ископано во близина на Хаваи, за што Кајт објави во списанието „Нејчр“ во 1998 година. Според извештаите, повеќе ситни фрагменти се пронајдени во 2022 година, но тоа тврдење не е потврдено со рецензија од експерти.
Ќе треба да имаме многу среќа за да најдеме поголемо парче“, рече Гулик. Но, ако го сториме тоа, научниците би можеле да дознаат повеќе за „процесот на удар“ што го доживеал самиот астероид и да направат попрецизни проценки на притисоците и температурите на кои бил изложен.
„Лузни“ од ударот
Астероидот оставил бројни траги од своето патување, вклучувајќи и огромен кратер кој се создал кога удрил во Земјата. Со ширина од околу 180 километри и длабочина од 20 километри, кратерот Чиксулуб во денешно Мексико носи огромна лузна од тој удар.
Именуван по град во близина на центарот на ударот, тој е покриен со карпи и седименти кои се движат десетици милиони години, а голем дел од нив се скриени под Мексиканскиот Залив. Од површината, лакот на понорот е сè уште видлив на дел од неговиот раб, формиран од ослабен варовник.
Ударот предизвикал и цунами високо речиси километар што го зафати целиот океан, движејќи ја водата со брзина од 143 километри на час. Огромните бранови оставија траги на морското дно – таканаречени „мегабранови“ – високи колку петкатни згради, кои се зачувани длабоко под Луизијана. Сеизмичките истражувања открија дека водата што ги создала брановите дошла од правецот на кратерот Чиксулуб.
Покрај уништувањето на суштествата во непосредна близина на ударот и последователното цунами, судирот предизвика и голем број други катастрофални ефекти, вклучувајќи смртоносен кисел дожд и глобална огнена бура.
Но, можеби најразорен беше огромниот облак од прашина што ја прекри Земјата, драстично ладејќи ја планетата, блокирајќи ја сончевата светлина и фотосинтезата предизвикувајќи колапс на синџирот на исхрана (иако должината на овој „нуклеарен лет“ е прашање на дебата). Астероидот и неговите последици сега се сметаат за причина за изумирањето на диносаурусите, кои не се птици, и за евентуалното исчезнување на околу 75 отсто од видовите на Земјата.
„Ослободената енергија е споредлива со тотална нуклеарна војна, одново и одново – 10.000 пати“, рече Алан Хилдебранд, планетарен научник и вонреден професор на Универзитетот во Калгари.
Хилдебранд беше коавтор на трудот што го објави откритието на кратерот Чиксулуб во 1991 година, кој обезбеди клучни докази што го поврзуваат кратерот со исчезнувањето на диносаурусите.
