Од плановите засега е изоставена и Велика Британија.
„Мораме да купуваме повеќе европско. Затоа што тоа значи зајакнување на европската одбранбена технолошка и индустриска база“, рече претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лаен, објавувајќи ја програмата „Подготвеност 2030“.
Во обид да ги зајакне врските со сојузниците, Брисел во програмата вклучи земји како Јужна Кореја и Јапонија, како и Европската асоцијација за слободна трговија (ЕФТА).
Конечно, Европа може да потроши дури 800 милијарди евра за одбрана.
„Ние не треба да гледаме само на Русија како на закана, туку да ги гледаме и глобалните геополитички ситуации и каде Американците ќе го фокусираат своето стратешко внимание“, им рече на новинарите европскиот комесар за одбрана Андриус Кубилиус.
Во последниве години, речиси две третини од одбранбените нарачки на ЕУ отидоа на американски одбранбени компании.
Комисијата го претстави својот долгорочен предлог за одбранбена политика, познат како „бела книга“, и серија законски предлози кои имаат за цел да им олеснат на земјите да ги зголемат воените трошоци и да создадат поинтегриран одбранбен пазар.
„Ова не го правиме за да одиме во војна, туку за да се подготвиме за најлошото и да го одбраниме мирот во Европа“, изјави европската министерка за надворешни работи Каја Калас.
Руската закана е главниот двигател на зајакнувањето на европскиот воено-индустриски комплекс, но и потезите на американскиот претседател Доналд Трамп исто така ја охрабруваат Европа да дејствува брзо.
Опасноста од прекумерно потпирање на Америка беше нагласена со ненадејната одлука на Трамп да ја поткопа сојузничка Украина со суспендирање на испораката на оружје и размената на разузнавачки информации со цел да се изврши притисок врз Киев да прифати мировни преговори со Русија.
Најконкретен предлог е ветувањето на Комисијата дека ќе позајми до 150 милијарди евра на земјите-членки кои ќе бидат потрошени за одбрана според таканаречениот инструмент САФЕ.
Иако заемите ќе бидат достапни само за земјите на ЕУ, пријателските држави надвор од блокот исто така можат да учествуваат во заедничките набавки на оружје.
Заедничките набавки според предлогот САФЕ се отворени за Украина, Норвешка, Швајцарија, Исланд и Лихтенштајн од ЕФТА, како и за „земјите за пристап, земјите кандидати и потенцијалните кандидати, како и за трети земји со кои ЕУ има склучено безбедносно и одбранбено партнерство“.
До крајот на јануари, ЕУ имаше шест одбранбени и безбедносни партнерства: со Норвешка, Молдавија, Јужна Кореја, Јапонија, Албанија и Македонија.
Турција и Србија, како земји кандидати за членство во ЕУ, потенцијално би можеле да се приклучат.
Ова ги изостава САД и Обединетото Кралство – иако статусот на Британија може да се промени.
„Работиме на ова одбранбено и безбедносно партнерство со Обединетото Кралство. Навистина се надевам дека ќе имаме резултати за мајскиот самит“, рече Калас.
Канада, исто така, јасно стави до знаење дека сака посилни безбедносни односи со ЕУ.
Комисијата во средата предложи и поголема одбранбена соработка со Австралија, Нов Зеланд и Индија.
„Има многу барања ширум светот за соработка со нас“, рече висок претставник на ЕУ.
Привилегираниот третман за европските компании е обид да ѝ се удоволи на Франција, една од водечките европски производители на оружје.
Во дополнителен обид за „завртување“ на компаниите надвор од ЕУ, договорот им забранува на странски земји пристап до доверливи информации.
Исто така поставува минимален праг според кој 65 отсто од компонентите што ги исполнуваат условите за финансирање мора да бидат европски, дефиниција што ги вклучува Украина и Норвешка.
Планираниот фонд ги исклучи оружените системи во кои земја која не е членка на ЕУ има овластување за проектирање, односно контрола на нивната конструкција или употреба. Се чини дека ова ги опфаќа повеќето заеднички проекти за производство на американска воена опрема во ЕУ.
Со заемите ќе се финансираат заеднички проекти меѓу две или повеќе земји-членки во обид да се создаде одбранбена индустрија ширум ЕУ.
„Ја отстрануваме фрагментацијата токму со охрабрување на земјите-членки да се здружат“ и да го купат истото оружје по подобра цена, рече претставник на ЕУ.
Во обид веднаш да започне купувањето оружје, Комисијата ќе им дозволи на земјите од ЕУ да даваат поединечни нарачки во првите 12 месеци.
Плановите објавени во средата, исто така, им овозможуваат на земјите-членки на ЕУ да ги заобиколат строгите буџетски ограничувања на блокот. Ќе може да ја надмине границата на јавната потрошувачка на ЕУ до 1,5 отсто од БДП во период од четири години.
Крајниот рок за барање заеми е 30 јуни 2027 година, а земјите можат да добијат готовина до крајот на 2030 година. Заемите мора да ѝ се вратат на Комисијата во рок од 45 години.
