Зголеменото присуство и влијание на Кина на Западен Балкан не поминаа незабележано од медиумите во регионот, кои претставуваат сложена слика и за интерес и за страв. Наративната анализа за теми поврзани со Кина открива нијансиран и често поларизиран поглед во Македонија, наспроти подеднакво критички или претпазлив став во Косово, се наведува во истражувањето на Пикаса Аналитикс.
„Во текот на средината на 2024 година до јануари 2025 година, медиумите во Северна Македонија имаа речиси еднакви прокинески и антикинески содржини, што укажува на многу поделен дискурс за Кина. Од една страна, прокинеските наративи ги истакнаа можностите од кинеските инвестиции и технологија. Тие може да вклучуваат позитивни извештаи за инфраструктурни проекти во рамките на кинеската иницијатива ‘Појас и пат’, или ентузијазам за технолошка соработка (на пример, локално покривање на напредокот на Кина во вештачката интелигенција, понекогаш сугерирајќи дека Македонија може да има корист од партнерствата). Навистина, некои написи зборуваа за брзиот напредок на Кина и позиционирањето како сериозен конкурент во вештачката интелигенција и глобалната технологија – при што едно парче забележува дека „2025 е годината кога инвестицискиот свет сфати дека Кина го надминува остатокот од светот“ во одредени домени. Таквата содржина ја врамува Кина како лидер во подем и потенцијално вреден партнер. Од друга страна, анти-кинеските наративи беа подеднакво истакнати, честопати предупредувајќи на ризиците од кинеските замки за долгови, недостатокот на транспарентност или геополитичките амбиции. На пример, коментаторите ги доведуваа во прашање кинеските намери или ја споредија заостанатата позиција на Европа со порастот на Кина, имплицитно предупредувајќи дека потпирањето на Кина може да биде опасно“, се наведува во истражувањето.
Според резултатите на Пикаса Аналитикс, впечатлива карактеристика во дискусиите во Македонија поврзани со Кина е придружната анти-САД. реторика.
„Се чини дека одредени медиумски сегменти ја искористија темата за Кина за да ги критикуваат Соединетите Држави – на пример, со пофалување на кинескиот развојен модел како супериорен во однос на западниот, или со тврдење дека американските технолошки гиганти биле заслепени од кинеската конкуренција (наратив што укажува на пад на Западот). Пример е набљудувањето дека западните технолошки компании не успеале да ги предвидат конкурентите како кинеската вештачка интелигенција Дипсик, која „или се совпаѓа или ги надминува перформансите на најдобриот американски модел, ОпенАИ, додека е поевтина и подостапна“. Овој вид наратив не само што ја фали Кина, туку истовремено го поткопува американското раководство, хранејќи го антиамериканското чувство во контекст на подемот на Кина. Во суштина, некои македонски наративи претпоставуваа дека придобивките на Кина се загуби на Америка, одразувајќи го геополитичкиот поглед на нулта сума“, пишува во истражувањето.
Според Пикаса Аналитикс медиумското покривање на Кина во Косово во голема мера е врамено преку прозападна леќа – силно про-САД. и про-ЕУ – со Кина често прикажана во неутрално до негативно светло. Ова значи дека косовските медиуми често ја споменуваат Кина во контексти кои го зајакнуваат усогласувањето со западните партнери.
По инаугурацијата на Доналд Трамп во јануари 2025, анализата покажува зголемен антиамерикански наратив во дел од македонските медиуми во контекст на Кина. Во Косово, пак, критиките кон Кина се засилуваат, со уште помалку позитивни извештаи за кинески инвестиции или проекти.
„Во Северна Македонија, медиумите задржаа поделен став за Кина, но покажаа зголемување на анти-САД. сентимент во рамките на тие дискусии поврзани со Кина. Ова сугерира дека како што глобалните тензии (како ривалството САД-Кина) се интензивираа или станаа понагласени, некои македонски медиуми се удвоија во спротивставувањето на двете сили. Про-кинеската содржина остана силна, како и содржината против Кина – што укажува на тековната внатрешна дебата – но аспектот на критикување на САД кога зборуваат за Кина стана поизразен. Темите поврзани со Кина почнаа да служат како уште еден фронт во наративната битка САД против Кина на македонско тло. Ова е во согласност со поширокиот ‘ефект на Трамп’ забележан на друго место“, се наведува во истражувањето.
Во заклучоците на истражувањето се наведува дека ваквата медиумска динамика ја истакнува сложеноста на кинеското влијание на Балканот.
„Додека Македонија останува поделена, Косово цврсто стои на прозападни позиции. За Западот, од суштинско значење е да го зајакне економското присуство во регионот за да нуди одржливи алтернативи на кинеските инвестиции“, заклучува Пикаса Аналитикс.
Мониторингот опфаќа содржини објавени помеѓу 1 јули 2024 година и 20 февруари 2025 година. За да се процени како еволуирале наративите со политичките промени, временската рамка бila поделена во две фази, период пред изборот на американскиот претседател Доналд Трамп и период по преземањето на функцијата од страна на Трамп. Студијата е фокусирана на најдобрите 500 статии по тема во првата фаза и 250 во втората фаза за да се обезбеди репрезентативен примерок од дискурсот.
