„Ова е прв случај во кој ЕП ќе признае јазик и идентитет што северномакедонскиот премиер Христијан Мицкоски ги нарекува ‘вековни’. Признанието ќе биде дадено со следниот извештај на ЕП за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, кој треба да се усвои во јули. Признавањето на јазикот и идентитетот беше постигнато откако главниот известувач – aвстриецот Томас Вајц од Зелената партија – постигна консензус со другите седум известувачи ‘во сенка’ што ги претставуваат политичките семејства во ЕП“, пишува БГНес.
Зелената партија на известувачот Томас Вајц е коалициски партнер со партијата Европска слободна алијанса – ЕСА. ЕСА ги претставува интересите на малцинствата кои бараат регионална автономија, самоуправа или независност во рамките на ЕУ. Меѓу членовите на ЕСА се и забранетата партија на Македонците ОМО Илинден – Пирин во Бугарија и Македонската алијанса за европска интеграција во Албанија – МАЕИ.
„МАЕИ го негира постоењето на Бугари во Албанија, иако последниот попис во земјата покажа постоење на над 7 илјади Албанци со бугарски идентитет“, наведува БГНес.
БГНес додава дека Уставниот суд во Бугарија ја прогласи ОМО Илинден – Пирин за неуставна организација, бидејќи „нејзините цели се насочени против единството на бугарската нација, суверенитетот и територијалниот интегритет на земјата“. Во своето образложение, пишува БГНес, Уставниот суд наведува дека крајната цел на ОМО Илинден – Пирин е „формирање на независна македонска држава со одвојување на Пиринска Македонија од Бугарија“.
„Претседател на МАЕИ – Албанија е Васил Стерјовски, кој цврсто го негира постоењето на бугарско малцинство во Албанија. Тој наведува дека ‘во Албанија има Бугари само во бугарската амбасада’, нагласувајќи дека Македонската заедница во земјата нема никаква културна, јазична или историска врска со Бугарија“, пишува БГНес.
Агенцијата потсетува дека ОМО Илинден – Пирин и МАЕИ се коалициски партнери на Зелената партија, на која ѝ припаѓа известувачот на ЕП за Македонија, Томас Вајц.
„Проверката во регистарот на состаноци на ЕП покажува дека од неговото назначување за известувач, Томас Вајц одржал 36 состаноци со властите на Северна Македонија и ниту една со организациите на Бугарите во Северна Македонија“, наведуваат од БГНес.
Анализирајќи ги активностите на Вајц, БГНес пишува дека над 40 предлози за извештајот биле дадени од бугарските европратеници Андреј Ковачев – ГЕРБ и Ивајло Валчев – ИТН и дека известувачот Вајц организирал официјален ручек за македонските пратеници со известувачите во „сенка“, на кој бугарските претставници не биле поканети.
„Како резултат на постапките на Томас Вајц и успешните лобистички напори на Скопјe, речиси сите текстови на бугарските европратеници беа отфрлени од известувачите, но беа усвоени шест предлози ЕП да го признае македонскиот идентитет и јазик. БГНес ги има текстовите за признавање, кои се апсолутно идентични, иако беа предложени од пет европратеници од три различни политички партии – три од ЕПП, еден од социјалистите, еден од Зелените. До моментот на објавување на статијата, БГНес не доби одговор на прашањето како е можно европратениците од различни политички партии да поднесат идентични текстови за македонскиот идентитет и јазик. Дејствијата на Вајц и другите известувачи поставија преседан за ЕП да го признае идентитетот и јазикот на суверена држава. Останува отворено прашањето кој македонски идентитет ќе го признае ЕП, бидејќи според Преспанскиот договор меѓу Северна Македонија и Грција од 2018 година, терминот ‘македонски’ се однесува на државјанство, а не на етничка припадност. Истиот договор, исто така, наведува дека македонскиот јазик е дел од словенската јазична група, што го разликува од грчкиот јазик. Слични појаснувања отсуствуваат во извештајот на ЕП. Резервираноста на Бугарија во врска со македонскиот јазик, кој официјално беше кодифициран во 1945 година, исто така се целосно отсутни“, пишува БГНес.
Тврдењата дека македонскиот идентитет и јазик се „стари со векови“ и отсекогаш биле различни од бугарските се основа за негирање на културното и историското наследство на Бугарите, сметаат од БГНес.
„Тврдењата дека македонскиот идентитет и јазик се ‘стари со векови’ и отсекогаш биле различни од бугарските се во сржта на негирањето на културното и историското наследство на Бугарите во Северна Македонија од страна на владата на премиерот Христијан Мицкоски. Партијата на чело со која раководи, ВМРО-ДПМНЕ, ја негира заедничката историја меѓу Бугарија и Северна Македонија, како што е загарантирано во Договорот за добрососедство со Бугарија од 2017 година. Признавањето само на македонскиот идентитет и јазик од страна на ЕП ризикува да создаде тензии меѓу граѓаните на Северна Македонија, која официјално тврди дека е мултиетничка држава. Според уставот, народот на Северна Македонија е составен од неколку етнички групи, од кои најголема е албанската. Признавањето само на македонскиот идентитет од страна на ЕП го негира постоењето на други идентитети, вклучувајќи ги и Бугарите, кои треба да бидат признати како составен дел од народот на Северна Македонија“, наведува БГНес.
Агенцијата појаснува дека по состанокот на 14 мај, европратеникот Ивајло Валчев испратил протестно писмо до претседателката на ЕП, Роберта Мецола, во кое сигнализирал дека известувачот Томас Вајц ја нарушува транспарентноста и ја компромитира неутралноста на извештајот на ЕП. Според Валчев, имало непријавени средби меѓу Вајц и македонски функционери во Брисел и во Скопје за време на подготовката на извештајот, како и координација на амандманите од страна на европратениците од три политички групи, повторувајќи ги буквално барањата за „признавање на македонскиот јазик и идентитет“. Според Валчев, известувачот Томас Вајц покажал недостаток на транспарентност, бидејќи многу од средбите не биле регистрирани во Регистарот на транспарентност на ЕП и дека тој дозволил нацрт-извештајот да протече во македонските медиуми. Според Валчев, ова покажува надворешно мешање во внатрешните процеси на ЕУ.
„Вајц и Мицкоски покажаа блискост и во нивниот став за руската воена агресија врз Украина. Во јули 2024 година Томас Вајц се воздржа од гласање за зголемување на воената помош за Украина, одеднаш повикувајќи се на австриската неутралност. За време на дискусиите за резолуцијата во ООН по повод третата годишнина од почетокот на војната во Украина, Северна Македонија гласаше против текстовите на ЕУ презентирани од Франција со кои се осудува руската воена агресија во Украина. Амандманите беа усвоени од Генералното собрание на ООН, а потоа Мицкоски ја објасни одлуката на неговата земја да гласа против мнозинството земји од ЕУ со стратешкото партнерство меѓу Северна Македонија и САД“, пишува БГНес.
Извештајот на ЕП треба да биде разгледан од Комитетот за надворешни работи на 4 јуни, а оние што се запознаени со ова прашање велат дека е малку веројатно признавањето на македонскиот идентитет и јазик да биде отфрлено, откако веќе беше усвоено со консензус за време на состанокот на известувачите на 14 мај.
„Очигледно, современиот бугарски патриотизам завршува во некое студио, во ходниците на некоја институција или со некоја ‘лута’ објава на социјалните мрежи. Недостатокот на национални рецептори ги уништува националните интереси на Бугарија“, заклучува новинската агенција БГНес.
