среда, 19 март 2025

Когнитивни способности и стареење: Го губиме она што не го користиме

Загатки, крстозбори или судоку се работи што ги правиме со надеж дека ќе го забавиме неизбежното опаѓање на нашите когнитивни способности како што старееме. Новото истражување за капацитетот на човечкиот мозок сугерира дека когнитивниот пад во подоцнежните години не е неизбежен.

Фото: Пиксабej

Објавено на

часот

Сподели

Вистинскиот голем заклучок е дека не постои природен закон кој би диктирал опаѓање на когнитивните способности со возраста, под услов постојано да ги користиме, пренесува РТС.

Досега, консензус беше дека когнитивните вештини почнуваат да опаѓаат речиси на возраст од 30 години, ако не и порано. Оваа граница беше утврдена со тестирање на луѓе од различна возраст во дадено време, а резултатите покажаа дека оние кои имаат 40 години не успеваат толку добро во тестовите за математика или писменост како оние кои имаат 30 годиниа оние кои имаат 50 години не успеваат исто како оние кои имаат 40 години, објаснува Луџер Весман, професор по економија на Универзитетот во Минхен и директор на Центарот за економија на образованието ИФО.

Така, утврдено е дека штом наполниме 30 години, нашите когнитивни способности почнуваат да опаѓаат.

Сите видови на когнитивни вештини, математички вештини, вештини за читање, научни вештини, се покажаа како исклучително важни за економскиот просперитет, како за поединците, така и во однос на долгорочниот економски раст на цели економии. Во тој случај, ако овој модел на опаѓање навистина е вистински ефект на возраста, тоа е навистина загрижувачки феномен за општествата со брзо стареење на населението, како што во моментов имаат многу индустриски развиени економии, истакна Весман во интервју за Гардијан.

Ако тоа значи дека нивото на вештини на населението, особено работоспособното население, опаѓа со текот на времето поради стареењето, тогаш треба да бидеме загрижени за општиот просперитет на нашите земји, особено што работниот век е продолжен до крајот на шеесеттите години и пошироко.

Професор Весман вели дека проблемот со постојните студии е тоа што на пример во даден момент во времето, тие споредуваат како луѓето кои имаат 50 години се споредуваат со луѓето кои имаат 40 години.

„Но, проблемот е што тоа се различни групи, а луѓето кои имаат 50 години можеби имале различни искуства во однос на образованието, но и во однос на целокупната лишеност. Така, никогаш не се знае дали луѓето кои имаат 50 години денес се добар показател за тоа како ќе изгледаат луѓето кои имаат 40 години за 10 години“, објаснува Весман.

Затоа Програмата за меѓународно оценување на компетенциите на возрасните спроведе истражување со тестови по математика и писменост на репрезентативни примероци на возрасната популација во голем број земји. За разлика од другите земји, Германија спроведе лонгитудинална студија и ги тестираше истите луѓе во одредени временски интервали од неколку години.

“На овој начин, можевме да набљудуваме како се менуваат вештините на поединците со текот на времето, а не да споредуваме различни луѓе во еден момент од времето. Интересното е што ова ни дава сосема поинаква слика од пресекот”, истакнува професорот Весман.

Исто така, ова истражување мереше колку често испитаниците користат одредени вештини. Испитаниците дадоа информации за тоа што прават на работа и дома. Потоа, колку често читаат упатства за работа, колку често читаат писма или мејлови, весници, книги и слично. Во случај на математички вештини, тие беа прашани колку често треба да пресметуваат цени, да користат дропки, да користат калкулатор и да подготвуваат графикони и табели.

Врз основа на овие податоци, беше конструиран индекс за тоа колку често различни луѓе користат математички вештини и колку често читаат дома и на работа.

„Дојдовме до два главни резултати. Значи, прво, просечните вештини се зголемија со текот на времето, дури и во четириесеттите години луѓето продолжуваат да ги зголемуваат своите вештини, а потоа гледаме благ пад на нивните математички вештини, иако тоа не оди под нивото што е споменато. А за оние кои често ги користат споменатите вештини, буквално нема никакво опаѓање кај нив, дури и до 65 години, додека успеавме да ги набљудуваме“, нагласува професорот.

„Тоа прави огромна разлика. Значи, ако сте вработени, но сепак ги користите вештините релативно често, тие всушност нема да се намалат додека не наполните 65 години“, нагласува професорот Весман.

Што се однесува до читањето, не се забележуваат разлики меѓу мажите и жените, но видлива е разликата во математичките вештини. Всушност, мажите имаат поголема веројатност да користат математички вештини отколку жените, но тоа всушност може да објасни само некои од разликите во тоа како нивните вештини всушност се менуваат во текот на нивниот живот, што покажува дека вештините на мажите всушност не опаѓаат дури и во средната возраст, додека математичките вештини на жените многу посилно опаѓаат на порана возраст.

Спецификите на моделот кај жените всушност остануваат загатка за истражувачите, забележува професорот. Но, ако се погледне застапеноста на мажите во професии како инженерство, машинско инженерство, градежништво и слично, кои бараат математички вештини, тогаш ова би можело да објасни дел од оваа родова шема.

Во основа, она што го покажуваат податоците е дека го губите она што не го користите. Тоа навистина значи дека треба да ги вежбаме нашите вештини за читање и математички вештини. И додека го правиме тоа, веројатно не треба да се плашиме дека моќта на нашиот мозок ќе опадне барем до 65-тата година”, заклучува професорот Луџер Весман.

ТОП ВЕСТИ

ПОСЛЕДНИ ВЕСТИ