Ревизорите го поставија прашањето „Дали надлежните институции управуваат и стопанисуваат со државниот недвижен имот – деловни и станбени објекти на државата на ефикасен начин?“ и даваат одговор дека постојната законска регулатива, мерките и активностите кои се преземани од Владата и другите надлежни институции не овозможуваат ефикасно управување и стопанисување со државниот недвижен имот – деловни и станбени објекти на државата. Владата нема национална стратегија за управување, користење, одржување и отуѓување со државниот недвижен имот, ниту државна стратегија во областа на домувањето, иако има законска обврска.
- Евиденцијата на недвижниот имот се води во СОЗР, АДИССПДП, АДСДП, но и во секој државен орган на кој Владата со одлука му има доделено право на времено или трајно користење запишани во Катастарот на недвижности.
Ревизијата утврди Владата нема унифицирана содржина на одлуките со државниот имот го дава на користење со или без надоместок на општините, на Град Скопје или на здруженија и фондации.
Кај девет министерства е утврдено дека за 212 објекти, односно 17 проценти од објектите кои се користат, за нив нема владина одлука, 49% од објектите што се користат се сметководствено евидентирани, 29% се евидентирани во вонбилансната евиденција, додека преостанатите 22% од објектите воопшто не се евидентирани. Причините за неевидентирање на објектите во сметководствената евиденција, процентуално се прикажани во графиконот подолу:
Дека состојбите се и апсурдни покажува податокот дека на четири министерствата им се потребни дополнителни простории, додека во исто време три министерства имаат простории кои стојат празни и кои не им се потребни.
Зачудува дека кога постојат и празни објетки и простории, државата, (владата) за закуп за потребите на две министерства за четири години од буџетот платила 779 илјади евра во денарска противредност.
- Дури има имот кој е со одземено право на користење, имот кој е урнат и не постои, а согласно податоците, како што утврдија ревизорите, се уште се прават трошоци за осигурување како и трошоци за амортизација. Пример за тоа е фотографијата, веднаш подолу, која прикажува земјиште каде постоела барака како деловен простор со површина од 181 м2, која уште е во евиденцијата на АДИССПДП, иако физички не постои.
АДИССПДП стопанисува со 1.163 деловни објекти од кои 51% не се издадени под закуп. Со најголем дел односно 818 објекти стопанисуваат подружница Скопје и Битола.
Податоците од помошната евиденција упатуваат дека 51% од деловниот простор се третира како „спорен“ поради нерешени имотно-правни спорови, бесправно користење или неосновано запишани права на сопственост од други правни и физички лица, срушени и руинирани објекти, како и објекти кои се отуѓени или за кои е изземено правото за стопанисување, а се уште се водат во евиденцијата на Друштвото.
АДИССПДП стопанисува и со службени станови за кои е доделено право на користење на избрани и именувани лица, како и службени лица кои вршат посебно должности во државните органи. Заклучно со 2023 година, од вкупно 86 корисници на службени станови, 33 корисници не ги исполнуваат условите за користење на доделените службени станови. Контрола на користењето на службени станови не e направена после 2019 година.
Исто така, АДСДП стопанисува со 1.171 објекти од кои 51% не е издаден под закуп. Со најголем дел, односно 545 објекти стопанисува регионален центар Скопје и работна единица Битола, а од извршената анализа утврдено е дека со најголем дел од деловните објекти односно 25% стопанисува регионалниот центар Скопје, a со 22% од објектите стопанисува работна единица Битола.
Дури 24 отсто од имотот е во лоша или неупотреблива состојба, велат од Државниот завод за ревизија.
Севкупно, државните институции и органи меѓу себе немаат добра комуникација за користење на имотот со кој се располага.
Причина за ваквите состојби во АДИССПДП и АДСДП се:
- Недоволен број на вработени во организационите единици надлежни за стопанисување со деловниот простор: кај АДИССПДП е од 25% до 69%, додека кај АДСДП околу 50%, со непропорционална распределба на вработените во однос на бројот на објекти по одделните градови.
- АДСДП располага со 14 возила, од кои само 6 се во исправна состојба.
- Најголем дел од приходите кои друштвата ги остваруваат од продажба или закуп на деловен простор сопственост на Друштвата или со кој стопанисуваат, се користат за исплата на плати и надоместоци за плати на вработените.
- Вложувања се вршат само за објекти за кои има интерес за изнајмување, по што истите се објавуваат на оглас за нивно издавање под закуп.
- Теренските контроли не се вршат на системски и однапред дефиниран начин, а податоците од контролите се внесуваат во записници во хартиена форма,но не и во софтверската апликација.
Исто така со ревизијата е утврдено дека не се вршат доволно анализи за идентификување на нефункционалниот деловен простор, за можните алтернативи за отуѓување и информирање на Владата за понатамошно постапување со истиот.
АДИССПДП –Објект во Прилеп АДИССПДП – Објект во Скопје
Недостасува ефикасен механизам за споделување на информации меѓу надлежните институции, за обезбедување на релевантни податоци за навремено идентификување на проблемите и спроведување на корективни одлуки за ефикасното управување со недвижниот имот.
Друштвата немаат воспоставено ефикасен начин за информирање на јавноста: веб страните не содржат целосни и ажурирани податоци за целокупниот деловен простор кој е слободен за издавање за слободниот деловен простор .
Годишните извештаи за работата на друштвата не содржат податоци за физичката и функционалната состојба на деловниот простор, како и информации за проблемите со кои се соочуваат друштвата, што оневозможува Владата на РСМ да носи конкретни одлуки.
Во извештајот е истакнато дека почнувајќи од 2025 година МФ ќе има обврска да дава предлог Годишна програма за продажба на нефинансиски средства до Владата, која ќе биде надлежна за управување со истите, односно користење на средства, нивно одржување, продажба и закуп. Исто така, МФ ќе има обврска да подготви и консолидиран биланс на состојба на државата и на општините, како составен дел на Завршната сметка на Буџетот на државата.
Во таа насока, МФ има отпочнато активности за воспоставување на Интегриран информациски систем за управување со јавни финансии (ИФМИС) кој би требало да содржи и модул кој би го олеснил начинот на изготвување на наведениот биланс на состојба за што е потребно поголемо координирање на активностите меѓу државните органи и институции кои користат и располагаат со државен имот за обезбедување на целосни, точни и релевантни информации за истиот.
